Maand: september 2021

Zo, het is bijna het eind van het weekend. Wat een fantastisch weer was het, en wat hebben we veel gedaan.

Maar helaas heb ik ook een blessure: laatst heb ik een hardloopwedstrijd gedaan (top100, best leuk) maar daarbij zat een steentje in mijn schoen. Tijd om te stoppen had ik me niet gegund. Resultaat? Een ontsteking tussen 2 tenen die stinkt en ettert. Ik zal je de details besparen. Nu wil het geluk dat ik nooit blessures heb…Maar nu dus wel. Ik zit met een schone wond en bulkend van de energie op de bank. Balen!

Maar vanmiddag ook naar een kermis geweest. Lekker oliebolletje gegeten (ok, meer dan 1). En 30€ lichter in totaal en 2 gelukkige kinderen. En een hoop bekenden gezien, voor het eerst in bijna letterlijk jaren.

Tsjonge. Wie de beurskoersen bekijkt beseft het wellicht niet, maar we zitten in nogal wat crises (da’s het meervoud van crisis). Al is de definitie van een crisis wellicht wat vaag. Voor mij is een crisis een acute situatie waar op gehandeld moet worden. Bijvoorbeeld: een brand in huis is een crisis. Een brand in een hooistapel niet per se.

Maar dat terzijde. Dat we in een politieke crisis zitten lijkt me duidelijk: heel veel mensen hebben op Rutte gestemd (en de VVD), maar veel meer mensen hebben niet op hem gestemd. Velen zijn uitgeweken naar D66, maar daar blijkt de leidster ook niet vrij van fouten te zijn. CDA. Tsja, die hebben een “PVDA-tje” gedaan en de partij van binnenuit opgeblazen. En gezien de PVDA dit al gedaan heeft in het verleden, is het traditionele machtsblok verdwenen. Wellicht verklaart dit de populariteit van de VVD. Hier ga ik mijn vingers niet aan branden, maar dat we in een politieke impasse zitten, dat is wel duidelijk.

Vervolgens hebben we een klimaatcrisis, een woningmarkt-probleem, een arbeidsmarkt-probleem, inflatie, stikstof en een pandemie. Dit heb ik geprobeerd schematisch weer te geven. Niet helemaal gelukt, geef ik toe. Het is namelijk best complex.

Falend beleid

Al heel lang geleden is er melding gemaakt van stikstofuitstoot en wat we er mee moeten doen. Helaas heeft het kabinet-Rutte (allemaal) hier niets aan gedaan. Op het slechtst mogelijke moment klapte dit “in your face”: een grote achterstand met bouwen.

Echter, er ligt ook een Urgenda-vonnis. Er moet minder CO2 uitgestoten worden. Let op dat stikstof niets met CO2 te maken heeft, en niets met klimaatproblematiek. Stikstof is een meststof en door de grootschalige uitstoot is anders schrale natuurgrond veel vruchtbaarder. Hierdoor kunnen sommige soorten keihard groeien. Echter, de meeste biodiversiteit is te vinden op schale gronden en niet op rijke gronden. Dat is het stikstofprobleem. Hoe uit zich dat? Brandnetels, bramen en fluitekruid zijn goede indicatoren.

Maar goed, terug naar CO2-uitstoot. De aarde warmt op. Voor iedereen met enig begrip van de complexiteit van de stof is dit geen vraagteken. Iedere wetenschapper die hier tegenin gaat blijkt op bepaalde loonlijsten van “denktanks” en andere fossiel clubjes te staan. Als wetenschapper zou er ook geen grotere eer zijn dan het aantonen dat CO2 niet de eigenschap heeft om infrarood-straling te absorberen. Je zou acuut de nobelprijs voor de Natuurkunde krijgen.
Gezien dat niet wordt aangetoond heeft een ieder met twijfels hierover 1 probleem: als je accepteert dat CO2 infrarood-straling absorbeert (makkelijk empirisch aan te tonen, zelfs in het lab op mijn werk), wat is dan de verklaring dat de aarde niet op zou warmen bij een toenemend CO2-niveau?

Nu we dit uit de weg hebben: de aarde warmt op. Lokaal is dat geen probleem, op wereldschaal wel en zeker op de lange termijn. Maar we hebben in Nederland dus een woningnood. En daarvoor moeten we schijnbaar 1 miljoen huizen bijbouwen. Of het slim is om dat onder de zeespiegel te doen? Lijkt me niet, maar goed ik denk op de lange termijn en daar heb je een politicus die verkozen moet worden nog nooit op kunnen betrappen.

De connectie met klimaatproblematiek en woningbouw? Een gemiddelde woning is ongeveer 130m2, en een vloer een kleine 10cm dik. Dit is dus reeds 13m3 beton. Vervolgens hebben we muren, laten we zeggen 200m2 muur. Die zijn 20cm dik (10cm + spouw + 10cm, maar de spouw telt niet mee). Opnieuw 20m3. Bij elkaar en voorzicht gerekend reeds 33m3 beton. Dat is reeds 4.5 ton CO2 uitstoot voor enkel en alleen het beton. Het lijkt me veilig te stellen dat inclusief staal, ruiten, koper, isolatie en de bouw zelf, je uitkomt op 20 ton CO2 per woning. Hiermee staat 1 miljoen woningen bouwen gelijk aan 20 miljoen ton CO2. 20 megaton. Dat is 12,5% van onze emissie.

Nog een stukje falend beleid: het extreem snel sluiten van kolencentrales…Dat leidt namelijk tot een energiecrisis.

Energiecrisis

In de jaren ’70 hadden we de oliecrisis, of eigenlijk 2. Nu hebben we een andere crisis te pakken. In verschillende landen wordt op verschillende manieren omgegaan met de transitie naar een schone energie-productie. Zo zijn in het VK vrijwel alle kolencentrales versneld gesloten. In Duitsland zijn ze als de dood voor een kernramp en gaan de komende jaren alle kerncentrales dicht. In Nederland sluiten we de kolencentrales en in België hebben ze een structureel elektriciteitstekort.

Dit alles wordt gecombineerd met een enorme extra productie die op zijn zachtst gezegd “volatiel” is. Enorme prijsfluctuaties treden op, met name op zonnige dagen met weinig wind. Overdag is de stroom overvloedig aanwezig, maar in de avond neemt deze zéér rap af. Daarom is dit een probleem van zomer, lente en het begin van de herfst: de overige centrales schakelen vrijwel volledig af en moeten ’s avonds heel snel weer opschakelen. Het gevolg? Hoge prijzen in de avonduren. In de avonduren is de vraag namelijk hoog en het aanbod laag. Voorbeeldje? Gisteravond lag de prijs van een MWh elektriciteit in het VK op 2.000 GBP. In KWh: ruim 2 EUR per kwh. En dat zijn de verkoopprijzen op de “spot-markt”, redelijk in de buurt van de tarieven die grote gebruikers betalen.

Dit is de nieuwe energiecrisis: er is minder elektriciteit voor handen op moeilijke momenten en daardoor klapt de prijs omhoog. Het is een kwestie van tijd voordat deze prijzen worden doorgerekend aan jou & mij in de producten, met name energie-intensieve producten zoals auto’s (staal, aluminium), plastic (spuitgieten is een energie-intensief proces) en brandstof.

Hier komt nog iets bij: de Nordstream 2 en hoge prijzen voor gas op de wereldmarkt. Dankzij deze 2 invloeden hangen we aan een lijntje van Poetin en de wereldmarkt. De hoge prijzen zorgen er voor dat er in de zomer nauwelijks gas is opgeslagen in de opslagvoorzieningen. Normaliter zitten we nu op 80% capaciteit (gevulde buffers), nu is dat ruim 40%. Als het straks koud wordt, kan Poetin de prijs voor het gas verder opdrijven. Het gevolg hiervan is al zeer duidelijk zichtbaar: de elektriciteitsproductie van steenkool is met meer dan 50% toegenomen afgelopen kwartaal omdat dit verhoudingsgewijs goedkoper is. Zelfs met een enorme CO2-prijs. Dit cirkelt direct terug naar “klimaatcrisis”.

Arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is ook zo’n mooie: bedrijven zijn massaal overeind gehouden. Niemand wordt dus ontslagen door faillissementen. Ook zijn mensen minder mobiel in de zin van het risico nemen elders aan de slag te gaan. Dus de markt zit op slot. Het gevolg? Tekort in cruciale sectoren als bouw, onderwijs en zorg (allemaal al jaren aan de hand en gevolg van “falend beleid”): de technische secotren zijn jarenlang (onbewust) beschimpt en minderwaardig gemaakt. We moesten allemaal maar studeren en “hoger opgeleid” zijn. Een zeker dedain richting “lager opgeleid” is omgevormd tot “praktisch opgeleid”. Het dedain is er niet minder van geworden. Onderwijs en zorg hebben forse bezuinigingen gezien. In de zorg “marktwerking” genoemd. Helaas begrijpen de mensen die dit bedacht hebben niet wat marktwerking betekent. Waarschijnlijk omdat ze niet in “de markt” werken maar bij een overheid. De gedachte is dat de markt het beste product levert tegen de laagste prijs. Dit is pertinent onjuist: de markt levert het slechtste product tegen de hoogst mogelijke prijs die past bij dit product. Dát is marktwerking. De zorg wordt dus duurder en uitgekleed. Er wordt gemanaged op KPI’s en van alles bijgehouden. En dat is werkdruk door excel-managers. Vervolgens worden er allerlei verbetermanagers en Six-sigma Black Belts ingehuurd om “slagen te maken”, “lean te worden” en later zelfs “agile” met een scrum-master.

Dat helpt natuurlijk geen barst. Een Six-sigma Black Belt is een zeer hoog opgeleide professional die in ons bedrijf ongeveer 10.000 EUR per maand verdiende. Zo’n man of vrouw als ZZP-er kost een zorginstelling zo’n 200.000 EUR per jaar. Resultaten? Een zeer efficiënte gezondheidszorg met wachtlijsten: zeer goed voor de efficiency, want de wachtende tijd betaal je niet. De stilstand van een MRI of CT-scanner wel. Ook de tijd van een chirurg moet volgeboekt zijn. Dat is marktwerking. Niet de traditionele forse overcapaciteit die de zorg nodig heeft voor een crisis.

De gevolgen zijn breed: zorg wordt duurder, maar meer geld gaat naar management en consultants. De salarissen in de zorg gaan niet omhoog en vanwege “efficiency” (en vergrijzing) neemt het aantal handen aan bed af: de voelbare zorg van de belangrijkste functies. Personeel stroomt uit, maar niet terug.

Hoe beïnvloedt dit mij?

De woningmarktcrisis vergroot de kloof tussen arm en rijk. Dit voel ik minder: ik heb een huis. Maar ik heb ook kinderen. Hoe het hen vergaat? Wie het weet mag het zeggen.
De energiecrisis is momenteel het nijpendst. Het minst zichtbaar voor velen, tot ze contracten verlengen. Maar daar blijft het niet bij. Het zal leiden tot een hoger inflatieniveau en opnieuw zullen de armsten het slachtoffer zijn: zij kunnen niet “hedgen” tegen deze inflatie.

De arbeidsmarkt is gunstig. De politiek en de bouw? Tsja…Na gister is niets meer verrassend, toch?

Eén van mijn Guilty Pleasures is programma’s kijken zoals “kopen zonder kijken”. Voor hen die het programma niet kennen: dit is op RTL4 en wordt gepresenteerd door Martijn Krabbé. Het principe is dat iemand, doorgaans een koppel, het niet voor elkaar krijgt om een woning aan te kopen. Dit meestal door een combinatie van onrealistische eisen, relatief lage budgetten en het gebrek aan mogelijkheid om ergens “doorheen” te kijken. Dit met een mix van “we weten niet exact waar we willen wonen, maar wel waar we niet willen wonen”.

Heerlijk vind ik dit: het geeft een inkijk in het leven van anderen. Hoe denkt men, welke redeneringen zijn er? Wat zijn de eisen, wat zijn de wensen. En: wat vind iemand wel of niet mooi?

Het is een enorme ver-van-mijn-bed-show. Ik kan me als control-freak niet voorstellen dat je een dergelijke beslissing uit handen geeft. Los van mijn control-freakisme, is het ook niet nodig: wij wisten exact waar we willen wonen, wat we wel of niet mooi vinden, kunnen vrijwel alles zelf en wonen in een deel van het land waar de combinatie van ons inkomen en de woonwensen die we hebben, er geen enkel compromis gesloten hoeft te worden.

Maar niet iedereen heeft die luxe, en niet iedereen maakt de keuze om in een goedkoper deel van het land te gaan wonen.

Kopen zonder kijken dus!

De stelletjes die iets zoeken komen meestal uit de Randstad, zijn begin 30, en hebben 1 of 2 kinderen en blijken vaak tijdens de opnames zwanger te zijn. Het budget ligt meestal rond de 400.000 EUR. Dat is een hoop geld om boodschappen van te doen, maar niet meer om een huis te kopen in de gewenste regio’s. Zeker niet als je moet overbieden én moet verbouwen. Zonder verbouwing immers geen sponsorinkomsten én een stuk korter programma. Dat is dus niet leuk.

De bouw-expert van RTL is een hele goede: Bob Sikkens. Bob weet altijd oplossingen te vinden en bewijst de toegevoegde waarde van iemand met zijn competenties. Ook de makelaar en stylist zijn geen verkeerde, en allemaal al vaker betrokken geweest bij programma’s zoals deze.

Maar wat is het toch heerlijk om me te verwonderen. Gister was er een koppel, Yort en Merel, die een huis zochten in Noord-Holland: Heemskerk, Zaandam of Assendelft. Op een gegeven moment kwamen ze aan bij een huis. Lieftallige Echtgenote en ik schoten bijna in tranen, zo blaartrekkend lelijk vonden wij een bepaald huis (voor wie het gezien heeft: dat vierkante witte blok). Dit is zo ongeveer diagonaal tegenovergesteld van wat wij mooi vinden. Het was ongelooflijk moeilijk om me te verplaatsen in de ander. Mijn empathie gaat gewoon niet ver genoeg.

En toen het uitzicht…”Prachtig” vonden ze het. Jeetje…Ik kan me gewoon niet voorstellen dat een lege polder met een boerderij en een graafmachine die definitie verdient. Ik vond het “vreselijk” en “saai”. Maar ik kom dan ook uit een bosrijke, heuvelachtige omgeving. Overigens is er een ander huis aangekocht dan het “prachtige huis” met “prachtige uitzicht”.

Enfin…Slechts een beslommering.