Budgetteren: het basisdocument

Veel mensen hebben het moeilijk met hun financiën. Dat is iets van alle tijden, maar het afgelopen jaar heeft het er voor de meeste mensen niet makkelijker op gemaakt. Torenhoge energierekeningen, oplopende kosten voor boodschappen en allerlei prijsverhogingen gerelateerd aan de inflatie zoals huur en abonnementskosten.
Tegelijkertijd kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat veel mensen een slecht inzicht hebben in hun financiën. Zelf gebruik ik daar allerlei spreadsheets voor: maandelijks importeer ik de bankrekening afschriften en zet ik die in mijn administratie.
Voor veel mensen is dat echter niet zo eenvoudig. Ik download het bestand van de bank als zogenoemd CSV-bestand (comma separated values), converteer deze naar kolommen en voeg er een kolom aan toe: een grootboekrekening. En daarmee maak ik een draaitabel, waarvan de waardes mijn cashflow-overzicht in gaan.
Dit cashflow-overzicht maak ik jaren vooruit; de komende maanden zijn de budgetten, en de afgelopen maand overschrijft iedere keer het budget. Zo krijg ik een overzicht van de werkelijke uitgaven.

Dit geeft inzicht: hebben we ergens meer uitgegeven dan gebudgetteerd? Zo ja, waarom? Soms zijn er plausibele redenen voor te vinden. Soms zijn we gewoon onverstandig (lees: impulsief) geweest. Maar zo krijgen we in ieder geval geen verrassingen!

In een serie blogposts ga ik in op het budgetteren van komende posten.

Budgetteren is eenvoudig

Het lijkt saai. En voor sommige mensen is het misschien ook saai. Maar het is wel belangrijk! Ten eerste dwingt het maken van een budget je om te kijken naar je uitgaven. Zo blijven verborgen uitgaven niet langer verborgen.

Het belangrijkste aan budgetteren is mijns inziens niet “de grote posten”. Volgens mij zijn de grootste posten bij vrijwel iedereen bekend: Huur of hypotheek en kinderopvang (indien van toepassing).
Daarna wordt het al schimmiger: hoeveel betaal je per maand aan gemeentelijke belastingen? Verzekeringen? Abonnementen? Energiekosten, internet & TV of de boodschappen?
En wat te denken van de inkomsten. Weet je precies wat je elke maand binnenkrijgt? Veel mensen wel. Sommige mensen niet…

Onderaan deze blogpost staat een eenvoudig document welke “cashflow-maand” heet. Je kunt deze downloaden en er mee werken. In komende blogposts voeg ik iedere keer hetzelfde document toe, maar dan met uitgebreide tabbladen, die als input dienen voor de posten op dit voorblad.

Tip: maak je variabele kosten vaste kosten

Dit klinkt misschien controversieel: maak van je variabele lasten eenvoudigweg vaste kosten. Je wilt immers de vaste lasten zo laag mogelijk houden!
Ik bedoel het dan ook nét anders: budgetteer wat je uit gaat geven aan de verschillende variabele kosten op jaarbasis en deel dit door 12. Zo hou je de cashflow stabiel.
Een voorbeeld:
Onderstaand zijn de uitgaven aan onze grootboekrekening “levensonderhoud”. Dit zijn de boodschappen, plus uitgaven aan persoonlijke verzorging (deodorant, maandverband, luiers etc). Hier zie je een behoorlijke seizoensinvloed. Dit heeft op zijn beurt een behoorlijke impact op de uitgaven in de maand. December is duur, maar ook de voorjaarsmaanden zie je aardig terug. In januari geven we doorgaans weinig uit, omdat we nog over hebben van december.

Bovenstaande komt uit op 700 EUR per maand. Op de 1e van de maand gaat er een vaste overboeking van de gemeenschappelijke betaalrekening naar een speciale huishoudrekening. Van die rekening (en die rekening alleen!) worden de boodschappen betaald. Door hier iedere maand 700 EUR op te storten komen we aan het eind van december precies op 0 uit. Hiermee voorkom je ook dat eten een sluitpost is op de begroting. Wil je meer leren over goedkoop boodschappen doen? Lees de uitstekende gratis boodschappencursus van Aaf!

Het belangrijkste aan budgetteren

Het belangrijkste aan budgetteren is het volgende: het hoeft niet op! Bovenstaande betekent bijvoorbeeld niet dat we iedere maand 700 EUR aan boodschappen uit MOETEN geven! We zijn geen bedrijf waarbij het budget op moet, omdat je anders geen nieuw budget krijgt. Als je iedere maand 700 EUR uit gaat geven, dan zul je in december alsnog geld tekort komen en schiet je het doel voorbij.

Dit is met name van belang waar het de kosten voor een auto betreft. Daar kom ik uitgebreid op terug; maar door te budgetteren voorkom je problemen (tot op zekere hoogte) met onverwachtse onderhoudskosten. Ze zijn namelijk al quasi-verwacht. Kosten voor onderhoud en afschrijving (om de volgende auto mee te bekostigen) zijn al meegenomen in de maandelijkse lasten en zorgen dus voor een spaarpotje waar je onderhoud en een eventuele volgende auto (gedeeltelijk) mee kunt bekostigen.

Hetzelfde geldt voor de Grote Kostenpost: de energierekening. Hoe houd je nu een behoorlijk inzicht op wat je gaat betalen bij je eindafrekening? Of hoeveel je terug kunt verwachten? Kun je het voorschot aanpassen om een forse som te voorkomen, reserveer je dit in een aparte spaarpot of kun je geld terugverwachten en dus het voorschot verlagen?
Zelf heb ik voor energie (je verwacht het niet…) zeer complexe spreadsheets. Daar ga ik jullie niet mee vermoeien, want dan schiet ik het doel voorbij: inzicht creëeren.

Maar ik kan niets met spreadsheets!

Er zijn natuurlijk mensen die niets kunnen met spreadsheets. Sorry, daar kan ik weinig aan doen. Onderstaande spreadsheet is echter zeer eenvoudig. Wat leeg is, kun je invullen. De optelsommen (die hier nog niet complex zijn) gaan automatisch. De grafiek wordt ook automatisch gemaakt als je de cellen invult.

Ik kan me wel voorstellen dat het inzicht krijgen niet eenvoudig is zonder spreadsheets. Maar geen nood! Voor een groot aantal posten is het niet zo moeilijk: de huur/hypotheek is vrij constant, evenals de meeste vaste lasten. Voor de boodschappen en andere levensonderhoudkosten zou ik je toch aanraden om een avondje te gaan zitten. Download de afschriften van de bank, en categoriseer deze. Desnoods met de hand en een kladblok. Aan het begin zie je door de bomen het bos niet. Maar je zult posten snel herkennen. Soms zijn er vage afschrijvingen (zo zijn betalingen aan de Wehkamp (kleding) uitgevoerd door Tinka). Stress niet: gooi dit gewoon onder overige als je niet beter weet, en kijk bij toekomstige betalingen direct wat het is geweest. In de mobiel bankieren-apps kun je eenvoudig een “tag” toevoegen, zodat je later nog weet wat het was.

Onthoud: het belangrijkste is inzicht. Alleen door te weten waar je geld heengaat, zie je waar de pijnpunten zitten. Loterijen, abonnementen, impulsaankopen, verjaardagen in bepaalde maanden geclusterd: het komt er allemaal uit.

Ook als je elke maand geld tekort komt, is het belangrijk om te weten waar het blijft. Of juist dan: het maakt inzichtelijk waar je eventueel nog wel iets kunt schrappen, waar je dacht dat dit onmogelijk was.

Tippie van flippie: kijk eens goed rond bij Geldnerd. De beste man heeft uitstekende tools ontwikkeld om de import van bankgegevens (ABN & Rabo) eenvoudig te maken.

Volgende keer: een tabblad voor het budgetteren van de autokosten!