Categorie: Energie

Vandaag was het weer zover. Een klaagartikel op AD.nl: de uitval van omvormers door teveel spanning op het netwerk dankzij de hoge opbrengst van zonnepanelen. Niet geheel verrassend heb ik hier een mening over. Eentje die ik al vaak gedeeld heb. En ook nu weer ga delen: we moeten met zijn allen omdenken! Het probleem is namelijk niet teveel opbrengst, maar te weinig verbruik.

Waarom vallen de omvormers uit en waarom is dit een probleem?

Omvormers zetten de gelijkstroom van de zonnepanelen (400V DC) om naar wisselspanning. Dit is in de volksmond 230 volt, maar in de praktijk is dit zelden 230V. Om terug te leveren moet de spanning namelijk altijd iets hoger zijn dan netspanning. Vergelijk dit met water in emmers: dit stroomt naar het laagste punt. Pas als het waterniveau stroomafwaarts lager is dan op jouw plek, zal de rivier gaan stromen.

Zo is het ook met de spanning van je omvormer. Maar, zoals je kunt verwachten: er stroomt steeds meer water door het stroompje. Stroomafwaarts wordt het waterpeil hoger, waardoor ook jouw waterpeil verhoogd moet worden om te blijven stromen. Maar als de rivier vol is, dan wordt jouw toevoer afgesneden.

Deze rivier is vol bij 253 volt (in de praktijk vaak 251 volt). Bij meer spanning zou apparatuur beschadigd raken en het eventueel zelfs gevaarlijk worden. Ons laagspanningsnet is namelijk ingericht op 230V +/- 10%. Vandaar die 253 volt.

De oplossing volgens velen: het verbreden van de rivier. Ofwel: het leggen van meer en dikkere kabels. Zodat er meer stroom doorheen kan en omvormers niet uitvallen. Want mensen vinden dat zij geld verliezen.

De uitvallende omvormer is het probleem niet. Te dunne kabels ook niet.

Het probleem is niet dat de rivier niet breed genoeg is, maar dat er meer aanbod is van elektriciteit dan er vraag naar is. In een normale markteconomie betekent dit dat het product waardeloos is.

Vergelijk het met appels: je levert appels aan de buurt. Maar de buurt maakt zelf ook appels. Ze brengen deze allemaal naar het einde van de straat. Niemand wil appels! En de kruiwagen aan het eind is niet voldoende groot om de appels naar andere wijken te brengen.

Maar, ergens ver weg heeft iemand een regel bedacht dat jij de appels van de zomer kosteloos mag wegstrepen van de appels die je in de winter eet. Zonder rekening te houden met bederf of economische wetten. Dit is de salderingsregeling.

Feitelijk echter is de elektriciteit in de zomer grotendeels zinloos: er is minder vraag naar en de opbrengst is te groot. Stoppen met produceren, zoals de omvormers doen, is dus een onderdeel van de oplossing.

Omdenken: produceren voor de momenten waarop de waarde het grootst is

Dankzij de Nederlandse salderingsregeling is het zeer aantrekkelijk om zonnepanelen te plaatsen. Immers, wat je meer produceert dan verbruikt mag je zoals gezegd wegstrepen tegen je consumptie in de winter. Maar dit gaat veranderen: de salderingsregeling gaat afgebouwd worden in de toekomst.

In de winter is de elektriciteit daarentegen het duurst. Er is meer vraag naar elektriciteit, en minder aanbod. Een zinnige beslissing zou zijn om je systeem zó te ontwerpen dat je juist in de winter zoveel mogelijk zelfvoorzienend bent.

In Huize Geldsnor produceren wij in een wintermaand ruim 10% van onze eigen elektriciteit (inclusief transportbehoefte ofwel de auto’s). Exclusief auto’s is dit bijna 20%. De economische waarde hiervan is enorm: 200kWh kost in de winter zomaar 100 EUR.
In de zomermaanden produceren we tot wel 1500kWh. Zonder salderingsregeling zou de economische waarde hiervan ook op ongeveer 100EUR liggen. Het vergroten van de productie zou in de winter veel geld opleveren, en in de zomer nauwelijks iets extra.

Het is de salderingsregeling die dit kunstmatig echter anders maakt. De nieuwe realiteit is echter: verbruik het overdag, en produceer zoveel mogelijk in de winter. Accepteer dat je omvormer uitvalt als er geen vraag is naar je “product”!

Maar toch: kun je voorkomen dat de omvormer uitvalt door je eigen verbruik te vergroten?

In het artikel van het AD wordt gesteld door Robert de Vries “dat je dan het advies krijgt om de magnetron aan te zetten. Maar dat werkt pas als de hele wijk het doet.”

Een opvallende stelling. Klopt deze? Ik reken het even voor je na!

Een typisch transformatorhuisje is een “630kVA” huisje. Dit type transformatorhuisje heeft een vermogen van 535,5kW. Als het vermogen hier oploopt kan er niet voldoende worden teruggeleverd. Enigzins gesimplificeerd, uiteraard.

Op een heldere lentedag haal je dit vermogen met ongeveer 1700 zonnepanelen. Bij een transformatorhuis van 630kVA betekent dit “filevorming” bij 120 woningen met 15 zonnepanelen per stuk. Dit zie je duidelijk in het AD-artikel: veel bewoners hebben ongeveer 15 panelen. Dikkere kabels zijn geen oplossing: je hebt een groter transformatorhuis nodig (en dikkere kabels).

Maar terug naar de casus: kun je het stroomnet “redden” door zelf meer te verbruiken? Het korte antwoord: zeker en absoluut. Maar niet met alleen de magnetron.

Want een magnetron trekt wel veel vermogen, maar doet dit slechts gedurende korte tijd. Hét antwoord? Wasmachines, drogers, vaatwassers en elektrische auto’s. Er vanuit gaande dat de warmtepomp niet gebruikt wordt in dit seizoen.

Mijn maximale vermogen in de woning is 17kW. Een snelle rekensom leert dat dit 3% van de aansluiting van het transformatorhuisje is! De kans dat veel mensen in dezelfde wijk véél stroom verbruiken is niet zo groot, vandaar dat dit doorgaans geen probleem is.

Dankzij het opnemen van een groot vermogen dáált de spanning in de wijk. Nu is het zo dat ik in mijn eentje niet heel lang 17kW vermogen op kan nemen. De auto kan gedurende enkele uren echter wel 11kW opnemen: 2% van het vermogen van het transformatorhuisje.

Dat zegt echter nog vrij weinig. Want hoeveel vermogen is 1 volt extra op het wijknet? Als een transformatorhuis 1000 A stroomsterkte heeft, dan is 1 volt *dus* 1000W. Met andere woorden: dankzij het opladen van de auto wordt de spanning (in een gesloten systeem) verlaagd met 11 volt. Uiteraard is het geen gesloten systeem: de uitgevallen omvormers zullen weer opstarten, en bij een “te lage spanning” wordt er elektriciteit geleverd vanaf het net (zie de analogie met het riviertje).

Maar dat je zelf een groot onderdeel bent van de oplossing staat buiten kijf. Het is perfect mogelijk om in samenwerking met buren of zelf een sturende rol te hebben in je eigen wijk. Draai het systeem om: stel je wasmachine en andere apparatuur zó in dat deze overdag draaien. Tenslotte hebben alle grote apparaten een “uitgestelde start”: wasmachine, vaatwassers en drogers. Maar ook de auto (indien van toepassing) en overdag koken op inductie dragen een flink steentje bij:

Bovenstaande plaatje is de spanning op het net, of eigenlijk de uitgaande spanning van de omvormer. De laagste waarde tijdens het opladen van de auto, de andere waarde vlak vóór het “inpluggen” van de auto. Een markante daling, tijdens verder gelijkblijvende omstandigheden (zwaar bewolkt, 29 graden, vrijwel windstil). Het vermogen waarmee ik de auto op dit moment aan het laden was, is 11KW. Het vermogen van de zonnepanelen was 7KW.

Het alternatief is in de slachtofferrol kruipen en verwachten dat tegen grote (maatschappelijke) kosten men het netwerk komt verzwaren. Puur omdat jij er voor kiest om appels te verbouwen als iedereen ze levert, maar zelf geen appels eet. Behalve in de winter.

Veel installateurs, en minder goede rekenaars, en installateurs die niet kunnen rekenen en uitsluitend andere napraten, denken dat je het best niet meer zonnepanelen kunt plaatsen dan wat je eigen verbruik is. Anderen, zoals de Geldsnor, denken dat dit wel degelijk een goed idee is. Ongeacht of er sprake is van een salderingsregeling of niet. Of zelfs juist als je niet meer kunt salderen. Maar dat is weer een ander verhaal.

Maar wat zijn nu de feiten? Wanneer heb je het hoogste rendement? Ik zocht het uit.

De aannames: huidige prijzen

Nu kan ik gaan rekenen met de prijzen die ik betaal voor gas en elektriciteit. Maar dat is niet zo relevant, want die prijzen heeft bijna niemand meer. Dus heb ik gekeken naar een modelcontract. De kosten voor elektriciteit zijn momenteel ongeveer 44ct per kwh, en de kosten voor gas 1.77 EUR per m3. De vaste kosten laat ik buiten beschouwing, want die zijn niet relevant.

Ook reken ik vanaf nu uitsluitend in kWh, waarbij gas wordt omgerekend naar 10kwh. Dat is bij benadering correct maar rekent een stuk makkelijker. Niet voor excel, maar wel voor jou als lieve lezer, om het te volgen.

De Kosten van een kWh elektriciteit

Nu wordt het lachen. Want wat kost nu een kWh elektriciteit? Dit kun je op 3 manieren benaderen:
1. De kosten van het net, dus de door mij genoemde 44ct per kWh.
2. De terugleververgoeding (wat je teruglevert boven de salderingsgrens). Dit zijn “opportunity revenues”. Je krijgt ze pas als je daadwerkelijk veel minder gaat verbruiken en dus meer produceert dan je gebruikt. Dat is in dit modelcontract 22.2ct per kWh.
3. De kosten voor de installatie over de levensduur. Deze is lachen! Mijn installatie kostte ongeveer 9600 EUR, en gedurende de levensduur van de panelen (minimaal 25 jaar) zal ik de omvormer 1x moeten vervangen (1500 EUR). In totaal kost deze installatie gedurende de levensduur dus 11.100 EUR. In dezelfde 25 jaar produceert deze ongeveer 250.000kWh elektriciteit. De kosten zijn hiermee slechts 0.044 EUR.
Nu hóór ik al iemand ratelen op het toetsenbord! Vriend! Je hebt hier ook “opportunity costs”, want je geld had ook elders geld op kunnen leveren. Vooruit dan. Met 4% verloren rente meegenomen in de kosten (en 4% over de 4% etc) “kost” deze installatie 26800 EUR in 25 jaar. De kosten over de hele levensduur lopen daarmee op tot 10.7ct per kWh.

Het hoogste rendement uitrekenen

Hier kan ik heel moeilijk gaan doen. Maar zo lang het is toegestaan om te salderen (dus de extra productie van de zomer af te trekken van het hogere verbruik in de winter of vice versa), is het evident dat er geen betere configuratie kan bestaan dan het eigen verbruik gelijk te stellen aan de productie.

Immers: iedere kWh levert je tot op dat moment 44ct per kWh op. En iedere kWh méér slechts 22 cent.
Mijn installatie van 9600WP levert op jaarbasis 10.000kWh en is dus 4400 EUR per jaar waard (en in 2,18 jaar terugverdiend). Als ik minder ga verbruiken dan 10.000kWh, maar nog slechts 8000kWh, dan ziet de rekensom er als volgt uit:

(8000* 0,44) + (2000*0,22) = 3520 + 440 = 3960 EUR.
Een verlies van 10%, omdat ik minder ben gaan verbruiken. De terugverdientijd is opgelopen tot 2,42 jaar.
Maar dit is natuurlijk een knullige rekensom! Ik ben niet méér gaan betalen doordat ik mínder ben gaan verbruiken. Ergo: als ik maar 8000kwh verbruik en er 10.000 produceer, dan krijg ik gewoon 440 EUR terug.

Marginale kosten van een installatie

Maar nu is de vraag of bovenstaande überhaupt hout snijdt. Dus moeten we het omdraaien. Stel ik verbruik maar 8.000kWh per jaar. Kan ik dan beter een kleinere installatie nemen?
Een installatie van 8000kWh is kleiner dan van een systeem met een opbrengst van 10.000kWh per jaar. Waar ik 32 panelen nodig heb, heb je voor een systeem wat slechts 80% van de grootte is maar 80% van de panelen nodig. Ja, die zag je niet aankomen, ik weet het.

Dat zijn 25.6 panelen. En omdat halve panelen niet bestaan, ronden we het af naar 26 stuks. Het aantal uren wat er extra nodig is om 6 panelen te plaatsen, is verwaarloosbaar. Ze zijn 2 dagen bezig en het ophangen van de omvormer en het trekken van de DC-strings blijft identiek.

6 panelen kosten ongeveer 1000 EUR, met nog wat klein materiaal er bij wellicht 1200 EUR.

Een systeem van 26 panelen levert dus 8000kWh per jaar op:
8000* 0,44 = 3520 EUR. Tegen een prijs van 1200 EUR minder dan een systeem van 10.000kWh, die ik ken: 9600 EUR. Ofwel: de prijs is ongeveer 8400 EUR. Terugverdientijd: 2,38 jaar (1,05 EUR per kwp)

Nu gaan we terug naar het systeem van 10.000kWh opbrengst, bij een verbruik van 8.000 kWh. Wellicht kun je je herinneren dat deze 3960 EUR opleverde (en anders scroll je even naar boven). Bij een kostenpost van 9600 EUR, dus 2,42 jaar. 14 dagen.
Maar: je hebt nu wel 440 EUR teruggekregen. Het prijsverschil (1200 EUR) is terugverdiend in 2,72 jaar. Dat is met de aanname dat het 1200 EUR kost. Met 1000 EUR is het slechts 2,27 jaar.

Maar het rendement kan beter!

Het kan natuurlijk nog veel beter. Want je kunt ook gasverbruik voorkomen door elektrisch te gaan verwarmen. Met conventionele verwarming schiet dat niet op: het rendement is nooit hoger dan 100%. Je krijgt dus 1kW warmte met 1kW elektrisch vermogen. Ofwel: het kost je 44 cent per kWh.
Gas kost in dit voorbeeld 1.77 EUR per m3, ofwel 0.177 EUR per kWh. Het is dus voordeliger om op gas te stoken en je elektriciteit terug te leveren. Tenzij je rekent met je productiekosten van 10.7 cent (al heb je dan nog steeds je opportunity-costs).

De warmtepomp op elektriciteit

Maar je kunt ook werken met een warmtepomp. Deze heeft een elektrisch vermogen en een thermisch vermogen. Dit laatste ontstaat door de compressie en decompressie van gassen, en daardoor haal je meer energie uit de lucht, dan dat het kost aan elektriciteit om de pomp te laten draaien. Dit verschil heet COP. Ik reken hier met een COP van 4.5.

Dus voor iedere kWh die je er in stopt, krijgt je 4.5kWh warmte. Wow! Dus in plaats van 0.44 EUR per kWh kost deze warmte slechts 10 cent.

Dat is bijna 8 cent per kWh goedkoper dan gas. Whoopsiedosie! Da’s behoorlijk. Vooral als je bedenkt dat een beetje huishouden 1200m3 per jaar stookt om het warm te houden (en grofweg 300m3 voor tapwater). 1200m3 levert 12000kWh warmte.

Je hebt 2667 kWh elektriciteit nodig, die je in het minst gunstige geval 44ct per kWh kost (1173 EUR per jaar). Nog altijd 1000 EUR minder dan gas (want dat kost ruim 2100 EUR in dit voorbeeld).

Maar weet je nog? We hadden extra panelen geplaatst. De toename van 2667kwh kost dus geen 44ct per kWh. Want 2000 kWh wordt afgedekt door de marginele panelen. In plaats van terug te leveren, gebruiken we het nu.
De kosten bedragen dus slechts: (2000 * 0,22) + (667*0,44)= 440+ 293,48 = 733,48 EUR.
Een indrukwekkende terugverdientijd. De warmtepomp is in een paar jaar volledig terugverdiend door het verschil van 1400 EUR per jaar (minder dan 5 jaar) en na 6,5 jaar is de volledige uitbreiding van de zonnepanelenset terugverdiend (inclusief de warmtepomp).

Uiteraard hangt het af van je boekhouding: reken je de lage stroomkosten toe aan het extra verbruik van de warmtepomp? Verdien je ze allebei terug? Feit is dat op deze manier een kWh warmte slechts 10 ct kost, ipv 18ct. Als je rekent met je eigen productiekosten is het zelfs maar 4 ct….

Hetzelfde kun je doen met een auto

Uiteraard kun je dezelfde rekensom maken met de auto. Een elektrische auto is ongeveer 9.000 EUR duurder dan dezelfde auto op benzine (2022, excl. subsidies).

De auto in kwestie rijdt ongeveer 1:18 en ik heb me laten vertellen dat een liter benzine tegenwoordig 2,20 EUR kost. Dat is dus 12.22 EUR per 100km.
Stroom die je anders teruglevert kost, zoals gezegd, 22 cent die je anders zou krijgen. Mijn ervaring met héél véél elektrisch rijden is dat je ongeveer 18kwh per 100km verbruikt, inclusief laadverlies. Dat betekent 4 EUR per 100 km.

Om 9000 EUR terug te verdienen met uitsluitend brandstofkosten-verschil moet je dus ongeveer 109.489km rijden. In mijn tempo is dat 3 jaar (maar er zijn nog meer voordelen, zoals geen MRB).

Marginale kosten van zonne-energie

Als je rekent volgens de marginale kosten, dan kost de extra zonnestroom nauwelijks iets. De totale installatie was geïnstalleerd voor 1,05 EUR per kwp geïnstalleerd vermogen. Maar de éxtra 2000WP voor slechts 1200 EUR. Aanzienlijk minder dan de rest, logischerwijs. Dit resulteert in levensduurkosten van 0,06 EUR per kwh, ipv. de oorspronkelijke 0,1072.

Het is buitengewoon lonend om méér te installeren dan je verbruikt, mits je op een redelijke termijn verbruik kunt verplaatsen van gas of benzine/diesel naar elektriciteit.

Maar ook als je dit niet doet is de terugleververgoeding hoger dan wat je betaald hebt om de panelen er op te leggen.

Bedenk ook goed dat de extra panelen vooral in de winter een welkome aanvulling zijn, als de stroom juist duurder is dan in de zomer (vooral na afschaffing salderingsregeling).

Lieve mensen, let op! Vandaag is het warmtebufferdag!

Warmtebufferdag? Jazeker! Het wordt warm en zonnig. Het is dus zaak om maximaal te profiteren van het binnenvallende zonlicht en de warmte. Hier in Huize Geldsnor staan de ramen boven open om de (relatieve) warmte binnen te laten. Immers, boven stoken we niet en het is op zolder nu 14 graden. Aan het eind van de dag 20 graden. En dat is gunstig: doordat het boven warmer wordt, komt er vanavond en vannacht minder kou naar beneden.

De kou die niet naar beneden komt (van de bovenverdieping dus), hoeven we ook niet te verwarmen. Met andere woorden: door met natuurlijke warmte de bovenverdieping op te warmen, wordt het ook beneden warmer.

Maar ook beneden neem ik “maatregelen”: de bijkeukendeur gaat vanmiddag open, zodat de onverwarmde bijkeuken opwarmt. Hiervoor geldt hetzelfde principe als de bovenverdieping.

Uiteraard gelden er op zonnige dagen nog meer maatregelen. Het is zaak om zoveel mogelijk elektriciteit lokaal te verbruiken. We kennen allemaal de verhalen van de krapte op het energienet en uitvallende omvormers. Dit is (op kleine schaal) heel eenvoudig op te lossen: als de transportcapaciteit beperkt is (en daardoor het voltage oploopt en de omvormer uitvalt), moet je zorgen dat je elektriciteit niet getransporteerd hoeft te worden.

Op dit moment (9u) leveren de zonnepanelen reeds 2000W vermogen: de wasmachine staat nu dus aan. Zodra deze klaar is, hang ik het (uiteraard!) buiten op. Daarna gaat de volgende was er in: ik heb een aantal wasmanden achter elkaar klaar staan.
De vaatwasser gaat aan om 11 uur, en draait (eco-programma) tot 14:30. En om 12 uur gaat (automatisch) de elektrische vloerverwarming in de badkamer aan. De temperatuur in de badkamer ligt net iets boven de 20 graden, dus die zal ook nog iets opsouperen.

Normaliter zou ik ook de auto opladen, maar die is al vol.

Waarom ik dat doe? Welnu: ik kan wel gaan mekkeren op de overheid en netbeheerder dat zij meer moeten investeren. Maar het doel is je eigen elektriciteit te verbruiken. Ik probeer daarom actief om zoveel mogelijk overdag te verbruiken, om het verbruik vooral aan het begin van de avond te beperken.

Het is ook vast wennen voor als de salderingsregeling wordt beperkt. Hiervoor is het stimuleren van het eigen verbruik belangrijk: het scheelt je in de portemonnee, het beperkt terugleververlies en het balanceert het net.

Anyway: laat de warmte je huis in vandaag!

Het nieuwe deel van het IPCC-rapport is deze week gepresenteerd. Het is één voor twaalf om onze uitstoot (als gevolg van fossiele brandstoffen) fors te beperken. Uiteraard heb ik het rapport met grote interesse gelezen. En ik vond het gepast om weer eens in mijn eigen energiecijfers te duiken.

We wonen sinds de zomer van 2019 in dit huis, dus de dataset is beperkt. En er zijn grote veranderingen geweest: het eerste kwartaal van 2020 was het begin van de corona-crisis. Ook stookten we toen nog niet met de airco en is er relatief veel auto gereden. Dat wil zeggen: zowel ik als mijn vrouw waren veel onderweg.
Sinds februari 2020 werk ik voornamelijk vanuit huis, en gaat mijn ega met de elektrische auto naar haar werk. Zij werkt in een ziekenhuis en is dus altijd nodig op locatie.

In 2021 kregen we onze jongste dochter. Een zeer energie-intensieve periode (niet alleen voor gas & elektra…). Met een baby in huis is het toch noodzakelijk om het overal wat warmer te hebben, zeker boven. Ook was er een indrukwekkende koudegolf en veel sneeuw. Maar die maand eindigde weer (record)zacht en ook het einde van maart was indrukwekkend warm met de eerste zomerse dag op de 31e. Maar ook had vrouwlief zwangerschapsverlof. Er werd dus nauwelijks gereden met de auto.

Dit jaar was alles anders. Vrouwlief werkt en rijdt dus weer 3 dagen per week naar het ziekenhuis. De winter was zacht, maart was zonnig.

Finaal energieverbruik

Ik kijk altijd naar het finale energieverbruik. Dat betekent dat ik gas en benzine omreken naar hun energie-inhoud in kWh. Hiervoor gebruik ik 10kWh voor een m3 gas en 8,9 kWh voor een liter benzine. Elektriciteit is natuurlijk 1.

En dan komen we tot een interessante bevinding. Ons totale energieverbruik is 11% gedaald tov. 2021 en 37% tov. 2020!

Dat is dus inclusief ons autogebruik. Het grootste verschil zit in gasverbruik: van 339m3 in 2021 naar 122m3 dit jaar. Hier staat tegenover dat we 100kwh méér elektriciteit hebben verbruikt voor het huis en 1200kwh voor de auto’s.

Deze 11% verlaging is overigens een 100% correlatie met het weer. Al is dat toeval, immers het is vooral het autogebruik wat flink verandert is tov. vorig jaar. Maar het aantal graaddagen was dit eerste kwartaal ook 11% lager dan vorig jaar: 1346 (2021) naar 1203.

Vooruitblik

Q2 hangt vooral af van het weer. Het autoverbruik is redelijk gelijk aan vorig jaar.

We proberen zuiniger te zijn met energie; het is iets kouder in huis en we schakelen de airco ’s nachts naar een lager niveau. Echt zoden aan de dijk zetten doet het niet. In juni krijgen we de nieuwe elektrische auto, die waarschijnlijk een stuk zuiniger is dan de huidige. Zowel in verbruik als in laadverlies. 25% van ons totale energieverbuik is het opladen van de auto’s, dus een besparing van 10-20% daarin zet wél zoden aan de dijk.

Hoe staat het met jullie energieverbruik?

Het duurde maar liefst 5 weken, maar nu voert de overheid dan eindelijk campagne om gas te besparen. Klimaat was niet urgent genoeg. Aardbevingen ook niet. Zelfs afhankelijkheid van een schurkenstaat niet. Nee, pas als een schurkenstaat een ander land binnenvalt en daardoor schaarste dreigt te ontstaan, dan doet de vleugellamme overheid na enkele weken iets.

Dus niet op basis van een urgenda-vonnis, of gewoon om kosten voor de belastingbetaler te besparen. Zelfs het bruut en bewust uit de lucht knallen van een Boeing was niet genoeg…

Maar goed: de thermostaat gaat dan nu eindelijk op 19. Nog te hoog natuurlijk en veel te laat, maar beter iets dan niets.

Nu verwacht ik nog acuut een verbod op het innen van huur van ieder pand met een energielabel slechter dan C en een verbod op het verhogen van de huur als gevolg van besparingsmaatregelen.

En uiteraard een autoloze zondag, stoken met airco’s en een verlaging van de snelheid tot 100kmh, 24 u per dag. Maar de urgentie zal wel niet hoog genoeg zijn?

Vergeef me mijn cynisme. Maar is iemand al opgevallen dat wat goed is tegen Poetin, ook goed is voor het klimaat, een bescherming tegen inflatie en dus goed voor je portemonnee? Nee? Bij deze dan. De economie van Rusland draait primair op de winning van fossiele brandstoffen. Aardgas en olie. Minder gas verbruiken en méér steenkool gebruiken is geen oplossing, want ook voor steenkool is Rusland de grootste leverancier voor Europa.

Er zijn ook allerhande initiatieven waarbij we in Nederland 5 miljard kuub gas per jaar kunnen besparen. Sommige daarvan kosten helaas veel geld: warmtepompen, elektrisch koken, isoleren. Het is allemaal niet gratis.

Maar er zijn ook allerhande mogelijkheden om zónder ook maar één cent te investeren vandaag al minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. Het voordeel? Bedenk goed: een kuub is een kogel. Iedere kuub gas die je niet verbruikt, of liter brandstof die je niet verstookt, hoeven we niet in Rusland te kopen.

Ook als het gas of olie van elders komt, werkt dit principe hetzelfde. Het verdringingsprincipe. Je kuub gas uit bijvoorbeeld Noorwegen kan dan door iemand anders gebruikt worden, die het anders wel in Rusland had gekocht.

Enfin. De tips in. Let op he! Ze kosten je dus helemaal niets!

1. Uiteraard: zet de verwarming lager. Of je nu elektrisch of met gas verwarmd: lager verbruikt minder energie. Doe een trui aan om het niet koud te krijgen. En verlaag ook vooral die temperatuur ’s nachts!
2. Verlaag de aanvoertemperatuur van je CV-ketel. Krijg je het huis niet meer warm? Verhoog het dan weer iets. De meeste ketels staan op de fabrieksinstelling, meestal een graadje of 85. Met 60-65 haal je het doorgaans ook (in een huis met radiatoren). 30-35C is mogelijk bij vloerverwarming.
3. Rij langzamer en rustiger. Dus trager optrekken. Neem de fiets wanneer mogelijk. Of loop.
4. Verbruik energie als het geproduceerd wordt. Voorkom teruglevering van je eigen zonnepanelen: dat scheelt reeds 6% terugleververlies. Mea culpa: ik heb dit enkele jaren geleden ergens gelezen maar kan geen bron terugvinden. Sowieso is het beter: het voorkomt te hoge spanning op het lokale elektriciteitsnet, waardoor omvormers soms uitvallen.
5. Douche vlak na elkaar. Dan is het water in de leidingen nog warm en heb je dus minder “aanloopverlies“. Dit aanloopverlies is (bij ons) maar liefst >4% van ons gasverbruik!
6. Eet met vrienden. Dat is gezellig én efficiënt. Het kost nauwelijks meer energie om voor 4 te koken dan voor 2.
7. Bijkomend voordeel: in één van de huizen kan de verwarming iets lager.
8. Laat gordijnen overdag open. Laat die warmte je huis in!
9. Ga iets eerder naar bed, of speel een spelletje in plaats van tv te kijken.
10. Check goed of je vaatwasser écht vol is, evenals de wasmachine.
11. Droog de was op de waslijn. Wil je het toch in de droger doen? Laat het dan éérst even uitdampen. Het meeste vocht gaat er in de eerste minuten uit!
12. Check je sluipverbruik. Wi-Fi (moet die echt aan ’s nachts?), standby-apparatuur (vooral ouder materieel)
13. Hou je vriezer schoon van ijs. Aangevroren ijs aan de randen zorgt ervoor dat je meer energie nodig hebt om te koelen.
14. Eet minder vlees. Wil je toch vlees eten? Kip heeft een kleinere impact (op alles) per kilogram dan varkensvlees of rundvlees.
15. Koop lokaal en eet volgens de kalender. Mango’s zijn tropische vruchten. Groeien hier niet. De verse bessen en aardbeien in de supermarkt komen “van ver” en worden gekoeld. Nog los van het feit dat ze vaak groeien op plekken waar water schaars is. Toegegeven: ik eet wel bananen.
16. Sorry tuinders: koop geen bloemen of fruit uit een kas. Die worden warmgehouden en volop verlicht met assimilatie-verlichting.

Zoals je ziet: het hoeft helemaal niet veel te kosten om acuut en direct te besparen op je energieverbruik. Dit helpt in het bestrijden van een hoge energierekening en scheelt direct in de oorlogskas van mafkezen en droeftoeters. Vandaag is het Poetin, maar de meeste olie & gasrijke regimes zijn niet bepaald mensvriendelijk.

Het lijstje met misstanden in dit soort landen is groot. Venezuela, Irak, Syrië, Iran, Saudi-Arabië, Qatar, Bahrein, Indonesië, Groningen, schalievelden & teerzanden in de VS en Canada. Eufemistisch gezegd: het is allemaal niet best.

Februari is nog niet helemaal ten einde, maar het grootste deel hebben we inmiddels achter de rug. En het was een topper op het gebied van ons energieverbruik. We hebben in februari 2022 maar liefst 23.3% minder energie verbruikt dan vorig jaar.

Ik gebruik specifiek de term “energie”. Dit is voor de categoriën elektriciteit, gas en brandstof voor de auto. Alles teruggerekend naar kWh-equivalent om het te kunnen vergelijken.
Brandstof is overigens simpel: in februari 2021 hebben we niet getankt, en ook in februari 2022 hebben we niet getankt en zal dat de rest van de maand ook zeker niet nodig zijn/

Het meest spectaculair is het gasverbruik. Zoals de meeste vaste lezers weten, stook ik mijn huis sinds een goed anderhalf jaar zoveel mogelijk warm met de airco. Daar word ik steeds rigoureuzer in, wat terug te zien is in ons gasverbruik. Januari 2020 was de maand met het grootste gasverbruik in dit huis (waar we sinds zomer 2019 wonen): 189m3 in één maand. In ons vorige huis, wat kleiner was, verstookten we overigens wel eens 400m3 per maand.

Sinds oktober 2020 gebruiken we de airco zoveel mogelijk om te verwarmen. Dit “zoveel mogelijk” wordt steeds meer. Zo werd januari 2021 nog 159m3 en januari 2022 was slechts 71m3.
Februari is nog dramatischer. Van 158 in 2020 naar 116 in 2021. Naar minder dan 25m3 deze maand!

Echter, het elektriciteitsverbruik liep natuurlijk wel op. Want een warmtepomp verbruikt elektriciteit, waarmee de “warmte” uit de buitenlucht wordt gevangen in het gas in de leidingen, wat binnen weer wordt afgegeven. Deze efficiëntie noemen we COP. Met 1kwh elektrische energie haal je zo tot wel 4,5kwh thermische energie (warmte) uit de lucht.

Het elektriciteitsverbruik van januari 2019 was 427kwh, het jaar erop 674 en afgelopen maand 944.
Grof gezegd hebben we dus 118m3 gas uitgespaard met 517 kwh elektriciteit. Een snelle rekensom leert dat verwarmen met de warmtepomp “dus” duurder is.

Maar dat is niet zo

Er speelt namelijk een corrigerende factor mee: de temperatuur. Daarvoor werken we met graaddagen. En hoewel we nauwelijks winter hebben gehad afgelopen januari, was het aantal graaddagen toch 7.7% hoger dan in 2020. Een gecorrigeerd verbruik zou derhalve ongeveer 128m3 zijn, wat mij heden ten dage ongeveer 100 EUR kost. Jep, ik heb een oud energiecontract met tarieven tot oktober dit jaar.

De elektriciteit kost slechts 15ct per kwh (bedankt voor de lagere energiebelasting!): 77,55 EUR voor het volledige verbruik.
Helemaal eerlijk is deze rekensom overigens nog niet, want ook onze vloerverwarming boven is elektrisch en verbruikt meer bij kou, maar kan ik niet separaat uitlezen.

Maar februari dan?

Februari 2022 is vergeleken met dezelfde periode vorig jaar aanzienlijk zachter. Het aantal graaddagen t/m 22 februari was slechts 277. In dezelfde periode vorig jaar was dit (maar liefst!) 384. Dit jaar is het dus maar liefst 28% zachter dan vorig jaar.

Wow! Vorig jaar lag ons gasverbruik op 116m3 en dit jaar op 26m3. Een verschil van 90m3 (900kWh-equivalent). Heb ik dan ook zoveel méér elektriciteit verbruikt? Nope! Slechts 127kWh meer. Dat is geen slechte prestatie als je bedenkt dat we ook nog eens elektrisch zijn gaan koken.

Al met al komt mijn doel van <500m3 gasverbruik dit jaar heel erg dichtbij. Sterker nog: ik kan me geen omstandigheid voorstellen waarbij ik zelfs maar in de buurt van de 500m3 zal komen. Een score <400m3 ligt zelfs binnen handbereik!

Het elektriciteitsverbruik zal wel hoog zijn, afhankelijk van het voorjaar. Een kleine 8.000kWh zullen we wel aantikken, exclusief de auto’s. Inclusief de auto’s zal het richting de 14.000kWh gaan. Hiervan produceren we zelf overigens ongeveer 10.000kWh (10203 in 2020, 9700 in 2021).

In een eerder bericht schreef ik al over januari en de impact op de jaarlijkse energierekening. Inmiddels zit januari er vrijwel helemaal op, en kan ik bekijken of mijn eerder inschattingen ergens op sloegen. Zoals gesteld in de gelinkte blogpost is januari “goed” voor 25% van mijn jaarlijkse gasverbruik. Althans, dat was vorig jaar zo, en het jaar ervoor feitelijk ook.

Het verbruik dit jaar? 71m3 gas is er door onze meter gegaan. Dat is maar liefst 89 kuub gas minder dan in 2021. Dit heeft meerdere oorzaken:

1. Het aantal graaddagen ligt 10% lager dan in 2021. Bij ons zijn het er 471 tov. 523 (t/m gister).
2. We hebben veel meer gestookt met de airco.
3. Een “negatieve” invloed is het feit dat we deze maand 3 kinderen hebben, tov. 2 in 2021. Onze dochter is namelijk in februari geboren.
4. Overige omstandigheden zijn quasi gelijk: er is altijd iemand in huis, dus is het huis altijd warm.

Ons maandverbruik in elektriciteit lag op 1408kwh, tegen 909 in 2021. Een verschil van bijna 500kwh. Hier staat tegenover dat er vorig jaar 240kwh is geproduceerd tegen 180kwh dit jaar, waardoor het netto-verschil 440kwh is. Deze 440kwh kost 66 EUR (tegen markttarief, zegge en schrijven 0.15 eur per kwh inclusief belastingen), terwijl het gas 70 EUR goedkoper is.

Nu lijkt het er op dat we veel meer elektriciteit zijn gaan verbruiken, maar vergis je niet in het verbruik van de auto’s. In januari 2021 lag het verbruik zeer laag: 382kwh. Dit jaar ligt dit op 619kwh, 237kwh méér dan in 2021.

Resultaat? Ons huishouden heeft 203kwh elektriciteit meer verbruikt dan in 2021, maar hiermee 88m3 gas uitgespaard. Een deel hiervan is het gevolg van het gebruik van de airco om te stoken, zoals reeds gesteld. Het andere deel is het gevolg van koken op inductie.

Gecorrigeerd voor de temperatuur zou het gasverbruik ongeveer 60m3 lager zijn dan vorig jaar, met een energie-inhoud van 595kwh. Dit betekent dat de airco een COP heeft van ruim 3. Zeer ruim 3, immers ik hou hierbij nog geen rekening met het verhoogde verbruik als gevolg van het koken.

Al met al blijft het overeind staan dat stoken met de airco een zeer energie-zuinig huis oplevert. En het lijkt er op dat ik in augustus ongeveer 350 EUR terug ga krijgen!

Regelmatig hoor je reclame van enkele energieaanbieders voor volledig flexibele contracten. Een voorbeeld is Frank Energie, maar ook Easy Energy doet of deed dit al een tijdje. Met logisch klinkende voorbeelden en uitleg lijkt het een goede deal te zijn. Is het dat ook? Tipje van de sluier: wees héél voorzichtig en als je geen inzicht heb in je verbruik en niet flexibel bent, doe het dan niet! Ook als je zonnepanelen hebt is het stukken minder interessant. Ben je flexibel in je verbruik? Doe het dan vooral wél!

Laten we vooropstellen dat ik een groot voorstander ben van betalen wat je verbruikt en de prijs betalen van dat moment. Dat zou iedere aanbieder moeten doen, of in ieder geval mogelijk maken. In de praktijk gebeurt het zelden. Ook de benzineprijs is niet direct gekoppeld aan de olieprijs, om maar een voorbeeld te noemen, maar op een voortschrijdend gemiddelde.

Maar mogelijk kun je ook profiteren van de lagere tarieven. En ook vanuit duurzaamheidsperspectief ben ik een groot voorstander. Ik duik er in! (en ben niet de enige die dit gedaan heeft)

Duurzaamheid & uurprijzen

Voor mij zou het belangrijkste argument zijn: de duurzaamheid. De prijzen worden namelijk bepaald door twee factoren: vraag en aanbod. De energiemarkt was vroeger tamelijk statisch, waarbij de output van energiecentrales meeging op de vraag van de dag.

Die was zeer voorspelbaar, en over de dag heen ongeveer zo:
00:00-02:00. De meeste kantoren ed. zijn dicht. De grote nachtverbruikers zijn stabiel: ziekenhuizen, data-centers en 24/7 fabrieken. Veel mensen zijn naar bed.
02:00-05:00. Vrijwel alle mensen zijn naar bed. Van 02:00 tot 05:00 is de vraag naar elektriciteit het kleinst.
05:00-07:00. Mensen staan op, ochtendploegen beginnen en de elektriciteitsvraag neemt in rap tempo toe.
07:00-09:00. Er is nog verbruik thuis (want een deel van de mensen is thuis) en een groot deel is al aan het werk. Dit is piekverbruik.

Etcetera. Voorspelbaar en te managen. De prijzen fluctueren een klein beetje met de dag mee: centrales gebruiken iets meer of iets minder van hun capaciteit of het voltage wordt iets hoger of lager. Niet zo spannend. Dat kan er een beetje zo uitzien:

Tegenwoordig is dit niet meer zo. Zodra de zon opkomt, veranderen woonwijken in energiecentrales. Dit verlaagt de curve. Maar pas als de zon opkomt!

Die verandere curve kan er uitzien als hierboven, maar ook volstrekt anders: ook wind telt mee, en in toenemende mate batterijen en connecties met het buitenland… Je kunt je wellicht voorstellen dat als je een energiecentrale hebt, het vrij moeilijk is om hierin mee te gaan. Je moet ’s ochtends enorm snel, maar heel kort, vrijwel maximaal vermogen leveren. Met het klimmen van de zon neemt je bezettingsgraad af, want er is minder vraag naar energie.

Althans, die is er wel, maar wordt lokaal geproduceerd en verbruikt (idealiter). Aan het einde van de middag zakt de zon, maar komt werkend Nederland ook thuis. De productiefactor neemt enorm snel af (want de zon wordt minder intensief) en de vraag stijgt enorm hard.

Volle bak aan de slag in de centrale dus. En dat heeft zijn weerslag op prijzen. Vooral op de onbalans markt: het verschil tussen de verwachting en de werkelijkheid. Als het bijvoorbeeld volgens verwachten een erg zonnige dag is, maar de werkelijkheid is anders, dan schieten de “spot-prijzen” de lucht in.

Als er veel aanbod is, dan zakt de prijs. Hierdoor wordt de rentabiliteit van de duurzame productie in die uren lager. Bij weinig aanbod is de rentabiliteit enorm, maar het aantal afgezette kwh’s klein. Om duurzaamheid te belonen is het daarom nuttig om het verbruik (en dus de verdiensten voor de duurzame producenten) te verschuiven naar uren met lage prijzen. Het resultaat zal zijn dat de lage prijzen iets hoger worden. Maar ook dat de hoge prijzen lager worden: minder verdiensten voor de fossiele productie.

Wees voorzichtig & flexibel

Bij een aanbieder als Frank Energie betaal je de huidige inkoopprijzen, op uurbasis. Die kunnen heel laag zijn: begin januari was dit soms 0 ct per kwh en betaal je alleen de vaste kosten. Maar ze kunnen ook hoog zijn:

Er is dus “no place to hide” op dit soort dagen met weinig zon en weinig wind. Let wel: dit zijn de prijzen zonder belastingen en dergelijke.

Om bovenstaande inzichtelijk te maken in euro’s: ik heb dagen dat ik meer dan 65kwh elektriciteit verbruik. Als ik mijn auto (45kwh) en de PHEV oplaadt zit ik al op 56kwh. Die 45kwh kan ik in ongeveer 3 uur de auto “inpompen”. Het opladen van de EV had in de goedkoopste 3 uur 8,295 EUR gekost. Dit een paar uurtjes verschuiven…17,24 EUR. Een verschil van bijna 9 EUR. En omdat het exclusief BTW is, komt dat er nog eens vrolijk bovenop.

Bij een “gemiddeld” contract, dus alle andere contractvormen, weet je exact vantevoren wat het kost en maakt een verschuiving niet uit. Je hebt geen uitnodiging om op een goedkoper (en dus duurzamer) moment te verbruiken, maar ook geen “straf” voor het gebruiken op een duur moment.

Echter, als je niet flexibel bent in je verbruik, dan kun je hier geen gebruik van maken. Of in ieder geval minder. Je bent dan volledig overgeleverd aan de grillen van de markt en je contract is niet meer goedkoop en transparant, maar speculatief gedrag.

Uurprijzen en zonnepanelen

Ook heb ik gesteld dat het niet voordelig is om een dergelijk contract te hebben als je zonnepanelen hebt.

Op basis van de prijzen van 25 januari zou een kwh elektriciteit die ik zelf opwek & verbruik ’s middags een “prijs” (vermeden kosten) hebben van ongeveer 40 cent midden op de dag. In de zomer kan die prijs ongeveer of helemaal nul zijn. Frank Energie (moet uiteraard) saldeert de energie waar het de belastingen betreft, maar de kosten of baten gaan tegen de dan geldende marktprijzen. Ergo: de zonnestroom die je in de zomer maakt is vrijwel waardeloos, daar waar deze bij traditionele partijen volledig weggesaldeert wordt tegen het dure winterverbruik…

Dus een goed idee?

Ik vind het een goed idee: mits je flexibel bent en kunt zijn in je verbruik. Dán is het goedkoper om te werken met een aanbieder als Frank Energie of EasyEnergy.

Als je zonnepanelen hebt die een substantieel deel van de jaaropbrengst leveren of wanneer je geen inzicht hebt in de flexibele grootverbruikers, dan niet. Het kan zomaar euro’s per dag opleveren of extra kosten, simpelweg door je vaatwasser op een ander moment in te stellen.

Denk er dus goed over na: wil je flexibel zijn en levert het iets op?

Voor Geldsnor is dit voorlopig niet aan de orde: ons contract loopt tot 1 oktober 2022. En uiteraard hebben wij een grote zonnepanelen-installatie en een enorm jaarverbruik 🙂

Per mail kreeg ik een vraag over graaddagen nav. mijn vele blogposts over stoken en gasverbruik. Namelijk:
“In een van uw blogs mbt het energieverbruik, stelt u dat in het eerste kwartaal 2021 13,5% meer graaddagen zijn dan in 2020. Kunt u mij uitleggen hoe u dit uitrekent? Gebruikt u in uw berekeningen gewogen of ongewogen graaddagen?”

Los van het feit dat ik gerust getutoyeerd mag worden (mooie Franse verbastering van “zeg maar jij tegen mij, want ik hou niet van u”), is dit het antwoord:
Ik vul mijn verbruiksgegevens in bij mindergas.nl. Hier vul ik een aantal dingen in, zoals de gewenste binnentemperatuur (stookgrens) van 18C en de locatie waar ik woon. De site zoekt vervolgens het dichtstbijzijnde KNMI-station op en berekent de graaddagen. Die zijn namelijk per maand anders ivm. zonsterkte. Zo krijg je “gewogen graaddagen”.

Ik hou dit bij sinds 2012 en heb de graaddagen voor mijn locatie hieronder geplot:

In de media, en zelfs in veel blogs, hoor je geklaag over “de koude winter van 2021” en het koude voorjaar. Dit zou volgens velen verklaren dat de energierekening hoger was (los van de gestegen prijzen).

Zoals duidelijk te zien is, is dit helemaal niet het geval. Het gemiddelde aantal graaddagen (voor mijn regio) is 2900 in deze 10 jaar. 2021 kwam uit op 3007. 3,7% méér dan het gemiddelde. Dat is niet erg significant, zou ik zeggen.

Laten we eens kijken hoe een voorschot opgebouwd wordt.

Hoe is het voorschot voor energie opgebouwd?

Je betaalt een voorschot aan je energieleverancier. Althans, in de meeste gevallen. Dit wordt gedaan om de dure wintermaanden te middelen met de goedkope zomermaanden. Veruit het grootste deel van de energierekening wordt namelijk veroorzaakt door de noodzaak om te verwarmen. En dat doe je nu eenmaal wél in de winter en niet in de zomer.

Als je dit niet zou doen, betaal je in de zomer nauwelijks een cent (of met PV-panelen krijg je zelfs geld terug), maar in de winter honderden euro’s. Gezien de vreselijk slechte zelfdiscipline van mensen wordt dit dus gemiddeld.

Hierbij gaat een energieleverancier uit van ofwel een gemiddelde van de vorige bewoners (want die gegevens zijn bekend), of een handmatige invoer, of het gemiddelde van je eigen verbruik.

Maar dit gaat over een gemiddelde van de afgelopen 2-3 jaar. Het is geen langjarig gemiddelde. Zo gaan mensen die niet zo nerdy zijn als ik de zogenaamde bietenbrug op. Immers, het gemiddelde aantal gewogen graaddagen in de 3 jaar voorafgaand aan 2021 was 2751. Bijna 10% lager dan het aantal graaddagen in 2021!

Het mag dan ook geen verrassing heten dat veel mensen denken dat 2021 een koud jaar was. Het was immers aanzienlijk koeler dan de jaren ervoor. En dáár houdt men geen rekening mee.

Maar nu kunnen we al vooruit gaan kijken naar dit jaar!

2022 is zéér zacht begonnen. 86 graaddagen tov. 123 in dezelfde periode vorig jaar. In die zin ligt dus reeds 4% van het stookseizoen achter ons. Dat laat nog een onzekerheid van 96% voor ons. Dat is aanzienlijk – het kan nog alle kanten op gaan uiteraard. Echter, we kunnen ook al een beetje vooruit kijken adhv. de weersverwachting. Dit doe ik met behulp van de website “weerstatistieken“. Deze site kijkt vooruit met behulp van het Amerikaanse weermodel (GFS, zowel de operationele run als het gemiddelde aka de pluim) en het Europese weermodel (ECMWF). Deze kijkt vooruit t/m 22 januari. Gezien januari “goed” is voor maar liefst 25% van mijn gasverbruik op jaarbasis (en er is geen reden om aan te nemen dat dit bij jou minder is!), kunnen we al aardige inschattingen maken.

Volgens de huidige verwachtingen van ECMWF komen er t/m 22 januari 195 graaddagen bij. Volgens GFS 187. Concreet: het lijkt er op dat in ~20% (de eerste 3 weken van januari) van het stookseizoen (in volume) er ongeveer 275 graaddagen gescoord gaan worden. Dat is aanzienlijk minder dan in een koude winter, en aanzienlijk minder dan gemiddeld.

Ergo: mits er geen gekke dingen gebeuren, lijkt het er op dat we al een mooie voorsprong gaan hebben tov. de voorgaande jaren. In deze periode 28,7% minder dan het gemiddelde – en dat in een periode die gemiddeld goed is voor 12% van alle graaddagen. Voorzichtig geëxtrapoleerd: het stookseizoen zal mits de rest gemiddeld verloopt, 4% zuiniger zijn (bij gelijk verbruik).

Conclusie: laat je voorschot bedrag nooit invullen door de energiemaatschappij

Ik maak hier boven een hoop berekeningen, waar je vooraf helemaal niets mee kunt. Maar, als je dit een beetje bijhoudt en begrijpt, dan kun je goede inschattingen maken. Laat je voorschot bedrag niet bepalen door het verbruik in het voorgaande jaar. Als het een zacht jaar was (zoals 2020 was), dan zul je bij een koeler jaar (2021) lelijk verrast opkijken.

Als het jaar koel was, dan heb je het jaar er op een mooie sigaar uit eigen doos. Ik zou zelf altijd nagaan wat het gemiddelde aantal graaddagen is per jaar. Baseer dáár je voorschotbedrag op, en niet op het voorgaande jaar. De verschillen van jaar tot jaar lijken niet zo groot – maar vergeet niet dat in de afgelopen 10 jaar (langer is de dataset niet) er een variatie van jaar-tot-jaar was van 25%.

Bij een gasverbruik van 1500m3 per jaar (dat schijnt gemiddeld te zijn) levert dit een verschil op tot wel 350m3. En bij de huidige prijzen is dat een pijnlijk verschil als je er niet op rekent. Het betekent tot bijna 1000 EUR bijbetalen.

Noot: elektriciteit heb ik buiten beschouwing gelaten. Dit is veel minder seizoensgebonden en meer gerelateerd aan gedrag en omstandigheden.