Categorie: Energie

Huize Geldsnor is op de benedenverdieping voorzien van vloerverwarming, conventioneel verwarmd met water. Op de bovenverdieping wilde ik echter, om esthetische redenen vooral, geen verwarmingsbuizen. We hebben toen we dit huis betrokken het hele verwarmingssysteem er uitgehaald: alle radiatoren en buizen zijn weg. Lelijke stofnesten. Maar ik had dus ook geen “transportleidingen” naar boven. En bovendien is de aanvoertemperatuur van het water veel te laag om op de bovenverdieping tot comfort te leiden in de badkamer.

De keuze is dus gemaakt om elektrische vloerverwarming aan te schaffen. Een setje van 6m2 met een vermogen van 900 watt. Dit wordt aangevuld met een elektrische radiator van 2000W die we eventueel aan kunnen zetten (en wat Lieftallige Echtgenote helaas ook regelmatig doet).

Voordelen elektrische vloerverwarming

Wij hebben voor ons systeem destijds (2 jaar geleden) een kleine 500 EUR betaald. Dit heb ik zelf geplaatst: ik heb een zandcement vloertje gestort en daarop de vloerverwarming gelegd. En deze is vervolgens betegeld (dat heb ik uitbesteed). Dit is supereenvoudig, en goedkoper dan een conventioneel verwarmingssysteem met radiatoren en dure leidingen.

Ook heeft het ding een klokthermostaat die je uiteraard volledig los van de rest van het huis kunt aansturen. Ik heb geen fancy slimme troep er aan gehangen met apps en dergelijke. Maar gewoon een klokje. En dat werkt prima.

Nadelen: het verbruik

Kijk, het nadeel is gewoon het verbruik. Daar kun je lang en kort over zijn. Volgens de verkopers valt het wel mee, maar de praktijk is volstrekt anders. En dit komt door hele simpele thermodynamische wetten.

Warmte wordt uitgedrukt in Joules. In 1 uur levert een systeem van 900W een warmte van 3,24 MJ, of 3240 kilojoule. En dat is dan weer voldoende om 773 liter water op te warmen met 1 graad. Nu heeft water een warmtecapacieit van ongeveer 4.2 J/KgK, en beton ongeveer 0.9 J/KgK. Ofwel, je kunt met 3,24MJ maar liefst 3600kg beton met 1 graad verwarmen.

Deze wetten en grootheden veranderen niets aan het verbruik: als je een kleiner systeem gebruikt warmt het trager op, maar het zal hetzelfde verbruik kennen. Dit even los van het feit dat de vloer in de tussentijd iets meer warmte verliest (dus netto is een iets groter systeem iets zuiniger.).

Nu is mijn badkamer ongeveer 10m2 groot, en bestaat uit een (voor het gemak) 10 cm dikke betonnen vloer. En natuurlijk wat muren en dergelijke. Al met al is het veilig om aan te nemen dat de vloerverwarming een massa van 1m3 beton moet warmstoken. Beton & steen samen zal ongeveer 2400kg wegen. Door 1 uur te stoken met 900W vloerverwarming warm ik de ruimte dus op met 1,5 graad (3600/2400).

Als ik een temperatuur van 3 graden wil overbruggen (bijvoorbeeld van 18 naar 20C), zal ik er dus 2 uur over doen. Iets meer, in verband met warmteverlies naar de omliggende ruimte. Daarna is het een kwestie van de vloer warm houden, en dat is een kwestie van de temperatuur van de omliggende ruimtes. Omdat ik boven verder niet stook en de rest van de woning ook niet zo warm is, is het warmteverlies aanzienlijk.

Kosten van de vloerverwarming dus: gebruik

Onze vloerverwarming is geprogrammeerd: om 13u gaat deze aan en om 19u gaat deze weer uit. De temperatuur is maximaal 23 graden. Daarmee wordt de badkamer doorgaans warm genoeg. ’s Avonds koelt de vloer natuurlijk weer iets af, maar is nog steeds warm als wij gaan douchen.

De klok staat uit vanaf mei t/m september. Daarbuiten is de thermostaat wel ingeschakeld en gebruiken we voor het grootste deel de energie van de zonnepanelen.

Met 6 uur verbruik is het theoretisch maximum 5.4kWh per dag. En dat zal in de winter ook wel gehaald worden: ik ga er vanuit dat dit het geval is van november t/m april. Vergis je niet in april: de zon schijnt wel aardig, maar de buitentemperatuur is nog laag. Dit zijn 181 dagen per jaar. Samen met de andere dagen in oktober en mei ga ik uit van 200 dagen per jaar, 6 uur per dag warm stoken.

Dat is, schrik niet, 1080kWh per jaar. Vermenigvuldig dit met je stroomtarief (bij mij 0.22 EUR) en je hebt de jaarlijkste kosten: 237,60 EUR.

Bedenk wel: dit is voor onze badkamer!

Wat zijn nu de kosten als hoofdverwarming?

Voor het volledige gebruik van onze woning verbruikten wij in 2020 maar liefst 851 m3 gas. Aardgas bevat ongeveer 35MJ energie: in totaal dus 29.875 MJ! Om dit als hoofdverwarming te gebruiken is het noodzakelijk om het volgende te bedenken: elektrische verwarming (zonder warmtepomp) heeft een efficiency van 100%. Nooit meer, hooguit iets minder: als alle elektriciteit wordt omgezet in warmte heb je 100%. Meer is niet mogelijk (again, zonder warmtepomp toe te passen).

29875 MJ is 8273kWh. En tegen 0.22 EUR per kWh is dit 1820 EUR per jaar.

Het systeem is dus fundamenteel duur in het gebruik als hoofdverwarming. Dit los je niet op door langer te stoken en met hogere vermogens etc. Een beter alternatief is dan de hoofdverwarming warm te stoken met een warmtepomp. Of zelfs met gas: 851m3 gas kost (mij) 655 EUR per jaar. Stukken goedkoper dan uitsluitend met elektrische vloerverwarming.

De laatste tijd is het veel in het nieuws: het nieuwe klimaatoverleg in Glasgow. Het 26e klimaatoverleg. Hoogst noodzakelijk, want de doelen zoals gesteld in Parijs zijn niet alleen te weinig ambitieus: ze worden niet eens gehaald.

Nu is er natuurlijk een hoop geroeptoeter. Geneuzel van “tegenstanders” dat er geen sprake zou zijn van klimaatopwarming, of dat de mens er geen invloed op heeft, of dat “wij als Nederlanders slechts een druppel op de gloeiende plaat zijn”. Om met de eerste 2 te beginnen: als je geen vertrouwen hebt in de wetenschap, schakel dan aub. de computer of telefoon uit en ga in een hutje op de hei wonen, rennende achter een hert aan om die te wurgen met de blote hand. Alle moderne uitvindingen en ons hele moderne bestaan is te danken aan techniek en wetenschap.

Dan het laatste puntje: Nederland is één van de rijkste landen ter wereld en de 17e economie van de wereld. Wat “wij” doen heeft heel veel impact. Onze CO2-uitstoot is ongeveer net zo groot als van Vietnam, waar 100 miljoen mensen wonen. Weliswaar is die van ons dalende, en in Vietnam stijgende, maar toch. En als wij als rijk land het niet doen: hoe ga je dan een armer land motiveren om wel ambitieuze doelstellingen neer te leggen? Om het zo maar te zeggen: als de rijken geen elektrische auto kopen, waarom zouden dan minder koopkrachtigen het wél doen?

Enfin: onze doelen zijn te weinig ambitieus. Dit komt door veel dingen. Ten eerste koppelt men economie en economische groei aan geluk en welzijn. Inleveren op economische groei zou ten koste gaan van (ervaren) geluk. En het beperken van CO2-uitstoot zou leiden tot minder economische groei.
Deze argumentatie zit zó vol met gaten, dat het moeilijk is er iets bij te schieten. Economische groei kan prima gekoppeld gaan met een beperking van de CO2-uitstoot. Zo zou je circulair kunnen gaan boeren, met veel minder vee en meer gewassen. Dit beperkt methaan uitstoot, je houdt meer land over voor CO2-opslag en je hoeft minder of geen kunstmest te gebruiken (en die niet met een fossiele tractor uit te rijden). Hier wordt niemand armer van.

Natuurlijk wordt het argument vaak gegeven dat gezond eten duurder is dan het goedkope vlees. Maar als er minder vlees geproduceerd wordt, is er meer ruimte om groente te verbouwen.

Hetzelfde zien we met elektrische auto’s: elektrische auto’s zijn veel minder energie-intensief. Zelfs als deze op kolenstroom of op gas lopen, gebruiken ze veel minder energie dan een benzine- of dieselalternatief. Feitelijk is een brandstofauto een kachel met een efficiency van 80% en het restant wordt omgezet in bewegingsenergie. Een elektromotor heeft een efficiency van boven de 90% én met het remmen wordt een deel van de bewegingsenergie weer omgezet in elektrische energie.

Maar dus. COP26. We moeten flink minder CO2 uitstoten in het jaar 2030 en in 2050 CO2-neutraal zijn. CO2 neutraal is een verkorte term voor “CO2 en equivalenten” zoals methaan, waterdamp en allerlei andere broeikasgassen. Maar CO2-neutraal is wat korter. Daarvoor moet ik eerst weten wat mijn eigen uitstoot uberhaupt is…

CO2-uitstoot van Huize Geldsnor

Huize Geldsnor is een redelijk goed geïsoleerde vrijstaande woningen met een oppervlakte van zo ongeveer 200m2. Voorzien van airco in het hele huis, 32 zonnepanelen, een elektrische auto en een plug-in hybride. We hebben een cv-ketel voor warm water & een beetje voor de vloerverwarming. Boven verwarmen we elektrisch. We koken nu nog op gas.

We hebben natuurlijk een goed overzicht van onze emissies, voor de categoriën vervoer, gasverbruik en elektriciteit. In het jaar 2020 kwam onze CO2-uitstoot voor deze categoriën (bij elkaar geteld) uit op 4400kg, volgens de lijst van emissiefactoren, gerekend “well to wheel”. De afgelopen 12 maanden (oktober 2020-september 2021) kwam uit op 3486kg.

Uitstoot gemiddelde Nederlandse gezin

Een gemiddeld gezin verbruikt schijnbaar 3500kwh elektriciteit en 1500m3 gas. Gemiddeld rijdt een particuliere auto iets minder dan 12.000km per jaar. En een gemiddeld gezin heeft 1,04 auto. Het aantal kilometers maken we dus af op 12.000km per jaar. Dan kom ik op de volgende emissies:
Elektriciteit: 1400kg
Gas: 2835kg
Auto: 2074 (verbruik: 6L / 100km)

Bij elkaar is dat 6308.6kg CO2 per jaar. Met 3486kg zitten wij dus op slechts 55% van een gemiddeld gezin.

Maar weet je wat het is met klimaat & emissies? Het gaat om de absolute getallen, en niet ten opzichte van gemiddeldes. Een Amerikaan met een uitstoot van 15 ton doet het relatief goed, maar in absolute zin slecht. En met 5 ton doet een rijke Algerijn het misschien relatief slecht, maar in absolute zin beter dan een Europeaan.

Uiteindelijke moeten we minimaliseren.

Plan van Aanpak: minder CO2-uitstoot

Ons plan van aanpak is eenvoudig en is het gevolg van keuzes bij het kopen van de nieuwe keuken – die helaas écht noodzakelijk was.

Zo komt er een quooker (waardoor er geen warm water meer in de leidingen stilstaat) en gaan we koken op inductie. Dit bespaart: van gemiddeld 37m3 gas per jaar voor het koken naar 175kwh elektriciteit. Dit lijkt triviaal, maar 37m3 gas heeft een warmte-inhoud van meer dan 350kWh. Energetisch gezien is de besparing dus 50%!

Ook proberen we nóg beter elektrisch te rijden. Bij Lieftallige Echtgenote op het werk staat tegenwoordig een laadpaal, waardoor ze de PHEV daar ook kan opladen ipv. benzine te gebruiken.

Ook komt er in de toekomst een warmtepomp die ook het warmwater gaat (na)verwarmen in combinatie met heatpipes op het dak van de bijkeuken. Hiermee gaan we 100% van het gas af en verbruiken we (dankzij de heatpipes) fors minder elektriciteit. Dit zou in zijn totaliteit nog eens 40% moeten schelen en onze footprint tot onder de 1500kg per jaar brengen. Dat is ruimschoots onder de hoeveelheid CO2 die ik gecompenseerd heb met mijn Corekees-bomen. Daarvan heb ik er inmiddels meer dan 60, goed voor 2640kg per jaar.

Dat is wel exclusief boodschappen, kleding en dat soort dingen. Die kopen we zoveel mogelijk bewust, maar dat is niet anders dan nu.

Wat doe jij, voor een betere wereld?

De kogel is door de kerk: de overheid gaat voor alle kleingebruikers de energiebelasting tot 10.000kwh verlagen met 8.4 cent en de vermindering energiebelasting verhogen met 230eur.

Dit betekent dat een verbruik van 3500kwh maar liefst 524€ goedkoper wordt. Diegenen met een vast contract met een laag tarief voor het jaar 2022 zijn spekkoper. Zoals ik. Voor anderen is het een doekje voor het bloeden.

Het betekent ook dat het nog nooit zo voordelig is geweest om te verwarmen met airco of warmtepomp. Effectief wordt (mijn) energietarief met 40 procent gehalveerd. Een kWh elektriciteit kost nog slechts 14 cent inclusief alle belastingen! 5 maal zo goedkoop als mijn gas per kuub.

Voor ons zal het volgend jaar een enorme incentive zijn om zo min mogelijk gas te verbruiken en dit verbruik te verplaatsen (indien nodig) naar elektriciteit.

Maar ook voor jou, trouwe lezer, is het goed nieuws en zeer aantrekkelijk om anders met je energieverbruik om te gaan. Bepaalde business cases veranderen behoorlijk indien je een laag elektriciteitstarief hebt. Lokaal verwarmen met alleen een elektrisch kacheltje, ipv een hele (of zelfs halve) woonkamer warm te stoken. Of zelfs iets bakken in de oven of koken op inductie.

Voor ons is het extra geld wat overblijft en dus linea recta naar de extra hypotheek aflossingen gaat. Op maandbasis, want we zullen het maandbedrag aanpassen en dit maandelijks bijstorten op de hypotheek.

De wereld is in een energiecrisis gestort. In diverse media lees je hier diverse dingen over. Meestal baarlijke nonsens, zoals “het koude voorjaar” waardoor de buffers niet gevuld zijn, of het vele thuiswerken. Beiden zijn aantoonbare quatsch, een goed Duits woord voor “onzin”.

Wat betreft het koude voorjaar: ook al is het 10 graden kouder dan “normaal” in het noordwesten van Europa, dan nóg heeft dit nauwelijks impact op de gasbuffers. April is doorgaans verantwoordelijk voor nog geen 10% van het gasverbruik (voor verwarming en elektra) ten opzichte van het jaarverbruik. Mei doet het met 3% nog beter. Laten we het zo zeggen: als het verbruik het dubbele is, dan is dit nog steeds 1/3 van een januarimaand. Dat de buffers in héél Europa daardoor leegblijven, komt niet door de koude april en mei-maand. Bovendien hoor je niemand over de zéér warme eindperiode van zowel februari als maart, waarin de verwarming niet nodig was.

Het vele thuiswerken is ook geen reden voor een verhoogd verbruik. Akkoord, wel een verhoogd verbruik, maar niet de in de mate dat dit merkbaar is op grote schaal.

Maar goed, er is wel iets anders gaande. En dat houdt enerzijds verband met corona, anderzijds niet. Het is nogal een complex verhaal. Dus een verhaaltje:

China heeft ruzie met Australië en een importverbod ingesteld. Dit valt tegelijkertijd met een roep van de Chinese overheid om minder te vervuilen. En met de vraag van jou & mij (en andere thuiswerkers) naar beeldschermen en andere dingen uit China: de economie veerde omhoog.
Hetzelfde gebeurde in India (overigens zonder ruzies met Australië): een economie die sterk opveert. En in Europa en de VS gebeurde hetzelfde. Interessant: bedrijven zijn risico-avers en op het moment dat de Covid-crisis toesloeg, heeft men zoveel mogelijk voorraden afgebouwd. Bestellingen van computerchips werden geannuleerd. En ook van kolen.

Tegelijkertijd wil men een schonere brandstof en zijn er grote voorraden LNG (liquified Natural Gas) naar Azië gegaan. En volgens oude wetten kun je iets maar 1x gebruiken: LNG dat naar Azië gaat, gaat niet naar Europa.

Het Europa waar we door de hoge prijzen van gas hebben gewacht met het vullen van voorraden. De prijs zou toch wel dalen? Maar nee: dat deed de prijs niet. Buffers bleven leeg. Dit is enerzijds een politiek spel (iets met Groningen, Poetin etc), anderzijds een gevolg van minder productie door Covid: minder personeel beschikbaar, minder onderzoek gedaan etc.

En toen kwam Brazilië

En toen kwam Brazilië. Brazilië? Jep: Brazilië. Daar hebben ze te kampen met enorme droogte. En door die enorme droogte, kampen ze met een razend energietekort: de stuwdammen hebben geen water in de bekkens. En zonder water doet een stuwmeer helemaal niets.

En potjedrie! Exact hetzelfde speelt in de VS, waar grote reservoirs nauwelijks water hebben dankzij langdurige droogte en hitte.

En het Verenigd Koninkrijk dan?

Dan hebben we nog de Brexiteers. Hier hebben ze een drievoudig probleem: Brexit, een brand in een trafo-station en weinig wind. Die laatste is “straight-forward”: met weinig wind is er weinig te draaien aan een windturbine, en zonder wind dus veel minder elektriciteit. Tegelijkertijd hebben ze daar massaal alle kolencentrales gesloten, waardoor er een grote druk is gekomen op overzeese verbindingen naar België, Nederland, Noorwegen en Frankrijk. En juist in een enorm transformator station richting Frankrijk (of eigenlijk in Frankrijk, richting de UK) was brand. 2.000MW vermogen viel plotsklaps weg. Oeps! Om een idee te te geven: dat is gelijk aan 15% van al het NEderlandse piekvermogen. Heel veel dus.

Dan hebben we nog de Brexit: maar dat heeft vooral te maken met bevoorrading van benzinestations. Simpel: als je de mensen je land uit stuurt die de wagens besturen, dan heb je wel benzine maar niet op de juiste punten.

Terug naar Nederland

De energieprijzen doen momenteel ongveer 180EUR per MWh. Dat is 18ct per kWh. Dat is 4x zoveel als een jaar geleden, zo ongeveer. En dat is enorm; iemand betaalt die prijs. Energiebedrijven hebben contracten afgesloten met jou als klant, zonder de energie op dat moment voor handen te hebben. Ze zijn dus “short”, en zoals we weten met short gaan: ongedekte posities zijn potentieel winstgevend, maar anders desastreus.

En dan komen we bij de kern: als deze partijen failliet gaan, neemt iemand anders de levering over. Tegen de dán geldende prijzen. Een meerjarig contract (zoals ik heb), helpt me dus alleen voor zolang de leverancier blijft bestaan. Zo niet? Dan ga je acuut over naar een nieuw, duurder contract.

Autsj! Ben jij daar klaar voor?

Wie profiteert?

En wie profiteert hier van? Immers, een hogere prijs wordt betaald door de markt, maar ook áán de markt. Waar de een verliest, wint de ander. De grote winnaars zijn de gasleveranciers, vanaf de bron. Gazprom (“de Russen”, Statoil (“de Noren”) en ons eigenste Royal Dutch Shell.

Ik ben er klaar voor 😉

Qua energie en dingetjes daarover bijhouden ben ik een beetje een nerd. Heerlijk vind ik het. Niet alleen van mezelf, maar ook op landelijk en meer dan landelijk niveau.

De huidige energiecrisis is dan ook een zegen, qua vermaak, voor mij. De Engelsen die zonder stroom (brand in een verdeelstation) zaten, te weinig benzine (brexit) en de stijgende gasprijzen in heel Europa.

Maar het biedt ook kansen en de Noren (en Zweden) begrijpen dit dondersgoed. Via grote kabels transporteren zij elektriciteit naar Europa. Waterkracht is in Noorwegen de bron, kernenergie vooral in Zweden (en Frankrijk).

De windstilte in noordwest Europa levert hen bakken met geld op. Gas is duur, kolen ook. Die worden beiden nog steeds gebruikt. Maar de Noren exporteren momenteel 3.2 GW vermogen: 3.200.000kw. Dat levert geld op, en niet te zuinig ook: momenteel kost een kWh 18.5 cent, ofwel 185 EUR per mwh. De waarde is dus meer dan 550.000€ per uur. Valt mee? 13 miljoen per dag. 4 miljard per jaar.

Men doet dit natuurlijk al langer, en ik heb het nog niet uitgezocht. Maar ik vermoed dat de Noren en Zweden een belangrijke balanspost hebben in hun begroting: energie-export. Die wordt de komende maanden alleen maar meer waard…

(noot: uiteraard leveren ze niet continu dezelfde grote hoeveelheid tegen dezelfde prijzen, maar het blijft interessante handel)

Het toont ook het belang voor het beperken van energie gebruik: op enig moment worden deze hoge prijzen doorberekent aan jou, de consument. Het is tijd voor een verandering: het lage tarief als de zon schijnt, hoge tarieven in avond en vroege ochtend. Ben jij daar klaar voor?

Hoe je het ook wendt of keert, het stookseizoen komt er aan. “Vroeger” was dat een semi-officiële term waarbij op een bepaald moment in de tijd de kolenkachels geïnspecteerd waren en de voorraden waren aangevuld. Tegenwoordig hebben we geen kolenkachels meer en doorgaans ook geen decentrale voorraden van brandstof. Uitzondering zijn natuurlijk houtkachels. Maar het gros van de verwarming vindt plaats met aardgas en in toenemende mate met warmtepompen.

Maar met het korter worden van de dagen worden de nachten langer en kouder. Ook de dagen worden kouder. Dit gaat best spectaculair: de gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt is in de eerste 10 dagen van september nog 20.2°C. In de laatste 10 dagen van september nog altijd 18°C. Maar 4 weken later, eind oktober, is dit nog maar 13.3°C. Voor veruit de meeste mensen zal gelden dat “ergens” in oktober de verwarming noodzakelijk is om het huis comfortabel te houden. Voor een enkeling (en afhankelijk van het weer) zal dit al in september nodig zijn, en voor een andere enkeling pas in november.

Dit hangt af van je eigen “comfortniveau”, maar in belangrijke(re) mate de isolatiewaarde van je woning. Het is nu eenmaal een gegeven dat een object afkoelt tot de temperatuur van omliggende objecten en dat dit sneller gaat als de zogenaamde “delta T”, ofwel het temperatuursverschil groter is. Je zou denken dat dit wellicht niet veel uitmaakt (die Delta T). Maar bedenk goed hoe snel een pizza afkoelt als je deze uit de oven haalt. Van 200 naar 100°C gaat een stuk sneller dan van 100°C naar 20°C (bovendien, onder de 40°C zul je de pizza ervaren als koud en gooi je ‘m waarschijnlijk terug in de oven).

Maar Geldsnor zou de Geldsnor niet zijn als ik me hier niet in verdiept had. Dus hier een aantal “dikke tips”

De tips om het stookseizoen goedkoper te maken

1. Zorg voor een goed onderhouden verwarmingssysteem. Dit maakt je verwarming veiliger en met een beetje mazzel goedkoper. Maar, zie punt 2:
2. Zodra de CV-monteur je ketel heeft ingesteld, open je het menu van de ketel. Verlaag acuut de aanvoertemperatuur van je systeem. Onthoud: zodra er witte rook uit het afvoerkanaal komt, stook je te hard. Een CV-ketel heeft zijn hoogste rendement door láng te stoken op een laag vermogen. Hierdoor wordt er maximaal gebruik gemaakt van de condensatiewarmte van de rookgassen. (bij een andere kleur rook uit de schoorsteen van een CV-ketel is er iets ernstig aans de hand). Je kunt eventueel je woning waterzijdig in laten regelen. Heb ik zelf nooit laten doen, met trial en error wordt mijn vloer overal warm.
3. Stook niet op kamers waar je niet bent. Logisch. Maar toch. Vooral slaapkamers: mensen slapen beter bij lagere temperaturen. Je kent vast het fenomeen dat je het koud krijgt als je moe bent? Dat komt omdat je lichaam in slaapstand gaat. De koude is het gevolg van een combinatie van een hoge adenosine spiegel en melatonine-afgifte. Door je kamer warm te stoken (en te verlichten) rem je dit proces. En het kost nog geld ook.
4. Doe de gordijnen dicht ’s avonds. Zodra de zon onder is, of als het zwaar bewolkt en winderig is al eerder, is de stralingsbalans negatief: je verliest meer warmte door de ramen dan er aan licht binnen komt. Gordijnen zijn een zeer effectieve barriere tegen warmteverlies. Zo breken ze de luchtstroom, maar ook de staling. Eventuele stralingswarmte van binnen wordt omgezet in convectieve warmte (hoe gering ook) en dankzij het breken van de luchtstroom is die convectie ook nog eens kleiner. Zorg er wel voor dat eventuele radiatoren niet áchter de gordijnen zitten!
5. Slimmerik: zodra de zon weer schijnt doe je de gordijnen open. Maar schroom niet om de gordijnen op zolder dicht te houden, evenals ramen op het noorden of elders waar de zon niet naar binnenvalt.
6. Gebruik radiatorfolie. Kost bijna niets, maar levert wel wat op: de stralingswarmte van de radiator gaat nu niet de muur in, maar wordt de ruimte ingekaatst. Koop gewoon de goedkoopste, de dikte doet er niet toe.
7. Heb je een echte airco (split-unit)? Gebruik die dan om ruimtes warm te stoken. Doe dit vooral overdag, als de luchttemperatuur iets hoger is. Dan is het omzettingsproces van de warmtepomp (=airco) efficiënter.
8. Ventileer, maar overdrijf niet. Ventileren doe je niet om het huis makkelijker warm te stoken, maar uitsluitend voor de gezondheid. Ja, vochtige lucht warmt iets moeilijker op, maar het koelt ook langzamer af. Bovendien is het dauwpunt iets hoger, waardoor je het als warmer zult ervaren.
9. Heb je vloerverwarming? Top! Zet je aanvoertemperatuur op 35 of 40C, of zo laag als dat nodig is om de ruimte warm te krijgen. Heb je een vloerverwarmingspomp van vóór 2013? Koop dan een pompschakelaar.
10. Een tip “out of the box”: nodig vrienden of familie uit om te komen eten als het heel koud is. Dit is gezellig (en als dat niet zo is, heb je de verkeerde mensen uitgenodigd, sufferd!), maar levert ook een hoop warmte op. Wellicht kun je het je nog herinneren van vóór de coronacrisis: ruimtes met veel mensen warmen enorm op. Ideaal: die warmte wordt opgenomen in je huis. 1 persoon is goed voor 100W vermogen. Met 10 personen zit je dus op 1kW en als ze 5 uur lang blijven heb je toch 5kWh warmte opgenomen.
11. Nog beter: zorg dat je zelf uitgenodigd wordt. En vergeet de verwarming niet iets lager te zetten als je gaat. Maar niet zo laag dat je ketel daarna hard moet werken, want dan komt deze buiten het efficiënte bereik (zie punt 2).
12. Geniet van lekker uitgebreid koken, met name in de winter. In de zomer is dit natuurlijk ook lekker, maar dan is de warmte een negatief restproduct. In de winter is de warmte van het koken nuttig en minder verlies.
13. Last but not least: laat je lichaam wennen aan lagere temperaturen. Je lichaam voelt niets zozeer de absolute temperatuur, maar vooral de sensatie van het opwarmen en afkoelen. Als het 17C is en het warmt op naar 20C, dan voelt dit comfortabeler dan omgekeerd. Je kunt prima wennen aan lagere (of hogere) temperaturen. Trek dus ook niet te snel truien en lange broeken aan, laat de muts en handschoenen achterwege en gebruik dit allemaal pas als het echt koud is.
14. Oké, nog eentje dan. Buffer de warmte zolang dat kan. Is het een dagje warm in oktober of eind september? Laat de warmte binnen en houdt die daarna binnen! Dit is vooral effectief bij woningen met veel massa (stenen/betonnen vloeren).
15. Oké, oké. Nóg eentje. Koop een paar tochtstrips en zorg dat permanent tochtende plekken luchtdicht zijn. Tocht is een gevoelde luchtstroom, die zelfs als deze marginaal kouder is (zie punt 13) je lichaam het gevoel geeft dat het koud is. Tocht ontstaat overigens niet alleen door “luchtlekken” naar buiten. Ook in een volledig luchtdichte ruimte kan het tochten, door convectie. Zo ontstnapt warmte niet alleen naar zolder, maar de afkoelende lucht tegen een zolderraam (als voorbeeld) zakt ook weer naar beneden. Zorg vooral voor een tochtstrip ( “borsteltochtplaat” achter de brievenbus. Nog beter: neem een externe brievenbus (koop deze bij voorkeur tweedehands, moet lukken!) en maak het gat in de deur dicht. Doe dit niet met een dun plankje, maar met een massieve plank die net zo dik is als de deur.

Zoals je ziet kosten bovenstaande tips eigenlijk niets. Dat is bewust. Ik kan hier wel een relaas houden over de waarde van isolatie, en dat is ook heel belangrijk. Maar als je de woning nu nog niet geïsoleerd hebt, gaat dat deze winter ook niet meer gebeuren. Afgezien van wat tochtstripjes plakken.

(ow, en sorry voor de keuze van “dikke tips”. Ik las net een artikeltje over 50 “vette tips”)

Huize Geldsnor hangt in een wolk van wifi. Belangrijk, want ik werk vrijwel uitsluitend vanuit huis. En niet alleen dat: onder de overkapping hebben we een TV-hangen met een Chromecast en ik sport regelmatig in de garage of onder de overkapping met mijn fiets. Dat doe ik via “Zwift” en daarvoor is internet noodzakelijk.

Hiervoor heb ik een aantal wifi-versterkers. Fijne dingetjes, ze doen het feilloos. Ik heb er 3: eentje is met een draadje verbonden aan de router in de meterkast, één hangt op zolder en de andere hangt in de schuur. Het voordeel van deze apparaten is dat je ze alleen maar in het stopcontact hoeft te stoppen. Via het koperen draadje en moeilijke dingen maakt het verbinding met de unit die aan de router hangt en zo heb je overal wifi. Supereenvoudig, en in de moderen tijd wellicht supernoodzakelijk.

Maar er hangt ook een prijskaartje aan. Los van het feit dat die dingen gewoon best duur zijn (bijna 100 EUR per stuk), vreten ze ook elektriciteit. De adapter geeft een stroomsterkte van 1.2A bij een spanning van 12V. Een snelle rekensom leert dat dit bijna 14W vermogen oplevert. En de meeste mensen, eerlijk gezegd inclusief ikzelf, hebben deze 24 uur per dag aan staan: 336Wh per dag, per unit. Dat is (met 3 units) dus 1kWh per dag. Dat is 10.4% van mijn totale elektriciteitsverbruik!

Om te kijken of dit maximale vermogen ook werkelijk gebruikt wordt, heb ik een aantal dingen getest. Dit heb ik gedaan door tijdens de vakantie te kijken wat ons laagste “standby-verbruik” op een dag is. Dit is, niet geheel verrassend, ’s nachts. In de vakantie staan hier geen apparaten aan, behalve de wifi-router en één Deco. Dit om mijn P1-monitor uit te kunnen lezen en de omvormer te kunnen laten communiceren. Ook staan er 2 vriezers en koelkasten aan (1 losse vrieskist, 1 losse koelkast, en 1 combi-vriezer/koelkast). Deze staan natuurlijk niet continu aan: alleen als ze koelen gebruiken ze elektriciteit.
Ook de laadpaal van de auto staat aan, de mechanische ventilatie, en het alarmsysteem. Bij elkaar leverde dit in de vakantie een minimaal vermogen op van 85W. Nacht na nacht. Overdag in principe ook, maar door de teruglevering van de zonnepanelen is dit niet meer uit de ruis te halen.

Exact hetzelfde heb ik gedaan tijdens een aantal nachten die niet in de vakantieperiode vielen. Ik heb zekergesteld dat er geen andere apparaten waren ingeplugd. Het resultaat: 109W is het minimale vermogen. Hiervoor moet ik nog een kleine correctie doorvoeren: zoonlief slaapt met een nachtlampje aan nu hij net op de zolder ligt. Deze verbruikt 10W (het is zo’n wereldbol). Conclusie: het verbruik van 1 wifi-versterker is dus werkelijk 14W per stuk.

Het continue beschikbaar zijn van wifi overal in ons huis kost daarmee een kleine 75 EUR per jaar. En dat is zonde. Niet alleen van het geld, maar ook omdat ik graag zuinig ben met energie in zijn geheel. De acties zijn reeds genomen:
1. De versterker in de garage is “uit”. Alleen als we gaan sporten in de garage of de chromecast in de overkapping nodig hebben, gaat deze aan.
2. Ik probeer zo veel mogelijk de versterker op zolder uit te zetten. Immers, die heb ik alleen nodig als ik aan het werk ben. Op de slaapkamers hebben we geen wifi nodig (bovendien is die van beneden sterk genoeg voor de slaapkamers).
3. De P1-poort gaat “rapporteren” aan de router – niet langer aan het onderliggende netwerk.

Hoe staat het met jouw wifi-beschikbaarheid?

Ons huis heeft een vrij lange oprit: iets meer dan 18 meter lang. En regelmatig moeten we in het donker naar buiten. Aan het eind van de oprit (of het begin, hangt er vanaf hoe je er naar kijkt) staat de garage. Verder staan er op de oprit 2 auto’s, een caravan en een aanhangwagen. Tevens loopt er regelmatig een kabel van de oplaadpaal naar één van de auto’s.

Daarmee ziet het er ongeveer zo uit:

In grijs de verharding: de verharding in ons tuin is, zonder uitzondering, bestaande uit handgebakken klinkers. Deze zijn ongelijk van vorm en hebben vrij grote voegen. Hierin loopt het water keurig weg, zodat er geen water richting de straat of putten loopt.

Maar goed, terug naar de bewegingssensor. Wij (dat ben ik) moeten vaak nog in het donker naar buiten: de honden uitlaten sowieso, maar ook nog wel eens sporten, dingen in de container gooien en bezoek komt altijd achterom. Sterker nog: ik heb géén idee of onze voordeur überhaupt open kan. Die gebruiken wij vrijwel letterlijk nooit. (Dit statement is enigszins overdreven, pakketjes & boodschappen komen door de voordeur).

Op dit moment heb ik een tijdklok op de lamp zitten. De lamp hangt aan de garage en geeft voldoende licht om veilig de oprit af te lopen. Voor het huis staat een lantaarnpaal die het voorste stuk van de oprit verlicht en boven de voordeur hangt ook een lamp. Die laatste gaat aan met een gewone schakelaar en is in principe uit.

De tijdsklok moet ik regelmatig verzetten. Niet alleen met winter & zomertijd, maar ook omdat het onzin is om het licht te laten branden als het niet donker is. Dus in de zomer staat deze vrijwel helemaal uit (immers, het is tot bijna 23 uur licht en vanaf vijf uur alweer licht), maar in de winter staat de lamp aan van 16:30 tot 23 uur. En vanaf 06:00 tot 08:30.

Dit kunnen we plotten in een grafiekje en uitrekenen hoeveel tijd de lamp aan staat:

Bovenstaande is gerekend per dag: in de winter bijna 10 uur per dag, in de zomer net onder het uur. Dit middelt uit op 4:50 uur per dag, ofwel in totaal 1764 uur en 11 minuten per jaar.

Uiteraard is het een LED-lamp, met een vermogen van 6W. Aan energieconsumptie valt het dus wel mee: 10584Wh, ofwel 10,5kWh. Iets minder dan 0.3% van ons verbruik. Aan de andere kant, als je ziet wat voor maatregelen er soms genomen moeten worden om op grote schaal een dergelijke daling te veroorzaken, is het toch nog best veel.

Een bewegingsmelder zou ik instellen op 5 minuten aan. En ik ga er vanuit dat ik gemiddeld 2x per dag naar buiten ga tijdens een moment dat het donker genoeg is om deze te activeren. Dat betekent 10 minuten per dag. Let wel: in de winter zal het vaker voorkomen, en in de zomerperiode minder.

10 minuten per dag betekent 3650 minuten per jaar. Ongeveer 1700 uur per jaar minder dan zónder bewegingsmelder.
Nu kost zo’n bewegingsmelder ongeveer 13 EUR. De besparing is ongeveer 10kWh per jaar, ofwel ongeveer 2.20 EUR.

Dit maakt de terugverdientijd bijna 6 jaar. Op zich geen slechte score. Maar: ik heb al een bewegingsmelder liggen…Alleen nog niet geïnstalleerd. Ben zo terug!

Dankzij een verhuizing in augustus enkele jaren geleden lopen alle contracten hier tot augustus. Natuurlijk heb je bij water geen enkele keuze in aanbieder, maar moet je toch aanmelden.

Maar goed, de jaarlijkse afrekening is weer binnen. In de periode 2019-2020 gebruikten wij 356 liter water per dag, ofwel 130m3 per jaar. In dezelfde periode een jaar later is dit opgelopen tot 364 liter water per dag: 133m3 per jaar.

Dit is een plus van 2.3%. Daar ben ik niet blij: elke plus in ons energieverbruik is een dikke onvoldoende. We willen juist jaarlijks mínder gaan verbruiken. Anderzijds, gegeven de omstandigheden ben ik er wel tevreden over. Immers, in februari hebben we een kindje gekregen en dat heeft de nodige effecten op ons waterverbruik:
Zo worden baby’s vaker in bad gestopt (al is het een babybadje), en wordt er vooral veel meer was geproduceerd. Niet alleen omdat er een extra persoontje is die kleren draagt. Nee, vooral vanwege de slabbers, spuugdoekjes en washandjes. En niet te vergeten: wij dragen elke dag een nieuw shirt/trui/blouse/polo/overhemd/jurk (Lieftallige Echtgenote, in dat geval). We worden namelijk zeer regelmatig ondergespuugd en gekwijld.
Ook is er regelmatig een nieuw bedje en boxkleed nodig én zijn mijn oudste dochter en zoon bezig met zindelijk worden. Dochter overdag, zoon ook ’s nachts. En dat gaat wel eens mis. Maar ook als het niet mis gaat, dan plast dochter op de WC. En doorspoelen kost méér water dan het verschonen van een luier.

Bovendien hebben we meer afwas: flesjes, bakjes, dingetjes. En dus staat vaker de vaatwasser aan (altijd overdag, als de zon schijnt uiteraard), en wordt er het een en ander met de hand afgewassen (flesjes). Als je bovenstaande meeneemt in de conclusie, dan is een plusje van 2.3% nog niet zo slecht.

De komende maanden zullen we er stevig op letten. Waterverbruik is qua kosten niet zo spannend, maar het beperken van welk verbruik dan ook is natuurlijk altijd belangrijk.