Experiment: eik in de winter blad laten krijgen

Tsja. Je moet iets te doen hebben! Enige maanden geleden, ik weet niet meer precies wanneer, zijn mijn twee oudste kinderen met opa het bos in geweest. Het zal in het voorjaar geweest zijn. Ze hebben daar een aantal eikels verzameld en deze in een potje gedaan. Superleuk, ik hou daar wel van.

Groeien in een klein potje in de zomer was niet evident: in een potje drogen ze vrij snel uit. En eiken kunnen goed tegen droogte, maar zaailingen niet per se. In ieder geval hebben er twee de zomer wel overleefd en ze zijn nu 10 & 12 cm groot.

Nu heb ik een experiment bedacht. Geheel onwetenschappelijk want ik heb geen controlegroep: ik heb beide boompjes binnen gezet. In mijn kantoor. Het idee? Ik wil kijken of ik reeds in de winterperiode nieuw blad aan de boompjes kan laten komen, zodat ze sneller groeien.

Een boom heeft natuurlijk een aantal dingen nodig om te kunnen groeien: Koolstof, licht en vocht. Met behulp van licht wordt koolstof omgezet in zuurstof: CO2 + licht = koolstof & O2 als afvalproduct. O2 is zuurstof en middels deze reactie voorzien bomen ons van zuurstof. Niet alleen bomen natuurlijk, maar alles wat fotosynthetische reacties geeft: planten & algen.

Bomen hebben vocht nodig: door het verdampen van het vocht in de bladeren wordt er capillair nieuw vocht uit de bodem getrokken. En met dit vocht komen andere voedingsstoffen mee, die een boom nodig heeft om te groeien. Maar ook is er vocht nodig om de complexere koolwaterstoffen van te maken: suikers. Glucose heeft als formule C6H12O6. De C & de O kunnen uit de lucht gehaald worden. De H wordt via het vocht toegevoegd. Heel simpel gesteld. Voor een bredere uitleg hier een linkje naar een PDF van de universiteit van Wageningen. Mocht je net zo’n nerd zijn als ik :-).

Om bladeren te vormen is echter iets nodig: energie. De sapstroom moet op gang komen en dat wordt op gang gebracht door een verhoogde bodemtemperatuur. En daardoor wordt het blad aangemaakt (wederom simpel gesteld). Vandaar dat tropische planten het niet zo goed doen in de winter. Los van het feit dat ze bevriezen, is de sapstroom niet sterk genoeg om het blad in stand te houden. En daardoor sterven bladeren af, die op hun beurt al niet voldoende vocht konden verdampen door de lage temperaturen om de sapstroom op gang te houden.

Ik heb me rot ge-googled op “hoeveel licht heeft een boom nodig” om te groeien en of het überhaupt mogelijk is om een boom zijn winterrust te ontnemen en dus vroeger de bladvorming op gang te brengen. Geen enkel goed resultaat gevonden. Dus moet ik het maar volledig empirisch onderzoeken.

Licht is trouwens een grappig iets…Mensen zijn zéér sensitief voor lage lichtsterktes. Zo geeft de volle maan best wel veel licht. In lux uitgedrukt is geeft de volle maan ongeveer 0.1 lux. Een zomerse dag in de tropen kan meer dan 100.000 lux geven. Zojuist buiten (donderdag, 16 december om 08:45 toen ik dit schreef) was er ongeveer 300 lux aan licht. Véél meer dan een volle maan, en dat onder een zwaar bewolkte hemel rond zonsopkomst.

Mensen vergeten dan ook vaak te bedenken hoe sterk de zon is. Men zit binnen in verlichte kantoren. Die doorgaans slechts 300-500 lux lichtintensiteit hebben! In mijn thuiskantoor heb ik het beter voor elkaar. Ik zit hier nu (een uur later dan de meting buiten) onder een dakraam (gericht op het noorden). 600-700 lux, met een maximum van 758. Gemiddeld 653 lux. Als ik het licht uit doe zit ik nog altijd op 550 lux.

De eikjes staan echter niet direct onder het dakraam: daar staat namelijk mijn beeldscherm. Zij moeten het doen met iets minder licht, namelijk 430 lux op dit moment. Dit zou te weinig zijn voor “assimilatie” (groei). Kassen zijn schijnbaar verlicht met 8000 lux. En volgens een andere bron hebben planten tussen de 1500-5000lux nodig om te groeien…

De kans is dus aanwezig dat ik wél blad aan de eikjes krijg: de bladgroei wordt door de sapstroom op gang gebracht. Maar dat er toch te weinig licht is om de boompjes te laten groeien. Ik zal het nauwgezet in de gaten houden!