“Help! M’n zonnepanelen produceren niet want de omvormer gaat uit!”

Recentelijk las ik een “huilie-huilie” artikele van een meneer in Gelderland die voor tienduizenden euro’s zijn huis had verbouwd en zonnepanelen er op had gelegd, maar de elektriciteit niet altijd kon terugleveren. Want het net was te zwak en zijn 36 panelen leverden samen met de buurt soms teveel spanning om terug te kunnen leveren. Liander (de netbeheerder daar) moest het net maar snel verzwaren, want hij was ernstig gedupeerd.

Ik snap hier niets van: ten eerste zijn die tienduizenden euro’s volledig irrelevant. Slechts 10.000 betreft de zonnepanelen en de rest van de aanpassingen in de woning hebben niets te maken met het “probleem”.

Maar ook: je hebt zonnepanelen om te voorzien in je eigen stroomverbruik. Wat je over hebt, dat lever je terug. Veel terugleveren is geen doel op zich en zelfs laakbaar als je kijkt naar motieven die niet financieel gedreven zijn.

En als jij een probleem veroorzaakt, waarom moeten wij (de maatschappij) dit dan oplossen voor jou? Want de oplossing is tamelijk simpel en het woord “netverzwaring” komt NIET voor in de oplossing!

Ons elektriciteitsnet: complex doch simpel

Elektriciteit zoekt net als water de weg van de minste weerstand. Voor water geldt dat dit altijd omlaag stroomt, bij elektriciteit vloeien de ionen van de plus naar de min. Het Nederlandse (en Europese) stroomnetwerk is 230 volt (+115V / – 115 V, ofwel spanning. Dit wisselt iedere 0.02 seconden, ofwel 50 hertz = frequentie).

Om elektriciteit terug te kunnen leveren op het netwerk heb je een spanning nodig die groter is dan het netwerk. Op dit moment levert mijn omvormer 235 volt. Dit voltage is belangrijk. Elektriciteit laat zich moeilijk opslaan en daarom moet aanbod en vraag altijd met elkaar in overeenstemming zijn. Omdat de productie niet per seconde kan wijzigen, kan het voltage iets fluctueren. Dat is volledig normaal.

Dit mag zelfs behoorlijk fluctueren: plus en min 10 procent. In andere woorden: de spanning op het netwerk ligt op 230V +/- 10%, ofwel tussen de 207 en 253 volt.

Omvormers schakelen zich uit ter beveiliging

Alle goedgekeurde omvormers hebben een ingebouwde beveiliging: boven de 251 volt schakelen zij zichzelf uit. Dit om schade aan apparatuur te voorkomen. Immers, alle apparatuur in je huis is ook goedgekeurd op 230 V +/-10%. Een te hoge spanning leidt tot schade of zelfs brand.

Maar hier zit ook de crux: de spanning loopt hoger op als er meer zonneschijn is en er meerdere aanbieders zijn. De omvormers zullen continu op zoek gaan naar het laagst mogelijke voltage wat nét hoger ligt dan het netwerk. En als er dus veel omvormers zijn én een hoog vermogen, dan loopt de spanning steeds hoger op. Tot de eerste moet uitschakelen.

De oplossing is zó simpel! En: gratis!

De oplossing is vreselijk eenvoudig: op het moment dat de zon schijnt moet je elektriciteit gaan verbruiken. Tamelijk eenvoudig toch?

Maar veel zonnepaneelbezitters hebben er geen weet van. Of er is zelfs een financiële prikkel om terug te leveren, dankzij het salderen. Of in ieder geval is er geen prikkel om het zelf te verbruiken. Elektriciteit die je teruglevert wordt afgetrokken van wat je gebruikt en er blijft een netto verbruik over.

Dus: 1000kwh teruggeleverd in de zomer en 1000 gebruikt in de winter levert een resultaat op van 0kwh.

Maar goed: verbruiken dus. Huize Geldsnor beschikt ook over 36 zonnepanelen. En de hele buurt heeft eigenlijk zonnepanelen. Maar het probleem van uitvallende omvormers hebben wij hier nog niet meegemaakt. Dit komt door een aantal factoren: veel mensen in mijn buurt zijn gepensioneerd en zij die het niet zijn werken thuis. En ook de school van ons dorp zit hier op dezelfde “schakelkast” en heeft geen zonnepanelen.

Vooral in het weekend dreigt de spanning wel eens op te lopen: het hoogste wat ik gezien heb was laatst 248 volt. Randje uitval dus! Oplossing? Mijn auto was leeg en die heb ik laten opladen vanaf 13:30 tot 16:30 op vrijwel maximaal vermogen. De spanning liep terug naar 238V, ruim binnen de marge. In dit geval was de elektrische auto de oplossing.

Andere oplossingen

Niet iedereen heeft een elektrische auto uiteraard. Maar er zijn andere oplossingen. Het is vooral omdenken: elektriciteit verbruiken op het moment dat je het produceert. Wasmachines, drogers en vaatwassers laat je dus niet ’s nachts draaien. In onze badkamer hebben we elektrische vloerverwarming: die is zo geprogrammeerd dat deze om 12 uur aan gaat en om 19 uur uit. Dit om te zorgen dat er zoveel mogelijk stroom verbruikt wordt op het moment dat we het maken.

Onderstaande plaatje komt van energieopwek.nl en is de productie van zonnestroom op 21 juli 2021. De piekvraag van elektriciteit is ongeveer 18GW. Overdag kwam dus ~40% van alle elektriciteit uit zonne-energie.

Dát is het moment om stroom te gaan verbruiken. En zéker niet vroeg in de ochtend of in de avond. Want ’s ochtends is er nog geen productie, maar wel veel vraag. En ’s avonds loopt de productie snel terug, maar de vraag naar elektriciteit op.

Conclusie: als je heel veel zonnestroom hebt in de buurt en je omvormer valt uit? Verhoog je verbruik. Draai een wasje, vul de vaatwasser en zet ‘m aan. Stel je verbruik uit tot “midden op de dag”, of trek het naar voren. Laadt de auto op (indien van toepassing) als de zon schijnt, ga stofzuigen of kook met de oven.