Het Energie-Prijsplafond: uitleg van de rekenregels

Normaliter plaats ik niet 2 blogs op 1 dag, maar gezien de actualiteit wilde ik dit niet tot morgen laten liggen.

Er is al op diverse plekken in de media van alles verschenen over het energieprijsplafond. Het gaat er eindelijk komen. Laat mij vooropstellen dat dit prima nieuws is, zeker voor de “minima”. Het is zelfs een relatief goede regeling, die mensen met vast contract tegen oude prijzen niet bevoordeeld en relatief veel mensen meeneemt in de voordelen. Er blijft ook wel degelijk een (kleine) besparingsprikkel bestaan.

Maar helaas zijn “ze” er toch niet aan ontkomen om het weer vreselijk en onnodig ingewikkeld te maken en vooral zo transparant te maken als jaren’70 glazenblokken. Je dénkt iets te kunnen zien, maar het is toch een vertekend beeld. Zo ook weer deze draak van een maatregel. Overigens is deze ook niet goedgekeurd – maar dat zal vast wel gebeuren.

De Verdeling Maximaal Verbruik

De duivel zit in de details. Zo blijkt ook nu weer. Want in de volksmond en de media werd al gerept over een prijsplafond tot 1200m3 gas (tegen een prijs van 1.45) en 2900kwh voor 0.40 EUR per kwh. Beiden op jaarbasis, en voor zover het elektriciteit betreft ná saldering.

Oei. Dit blijkt tóch niet helemaal zo te zijn. Er is namelijk een “verdeling maximaal verbruik”. En daar wordt het schimmig. In geen enkel nieuwsartikel heb ik de uitwerking gezien. Ook in alle beleidsnota’s en brieven naar de kamer heb ik een uitwerking gezien. Wel het voorbeeld:
“Een huishouden krijgt op 13 april de jaarlijkse energierekening. Van 1 januari tot en met 12 april mag dit huishouden 610 m³ gas en 976 kWh stroom gebruiken tegen de maximale tarieven van het prijsplafond. Gebruiken zij meer? Dan betalen ze het tarief uit hun energiecontract. 

Van 13 april tot en met 31 december mag dit huishouden nog 590 m³ gas en 1.924 kWh stroom gebruiken tegen de maximale tarieven van het prijsplafond. Het maakt niet uit hoe hoog hun verbruik was voordat zij op 13 april de jaarlijkse energierekening kregen. In totaal mogen zij door deze verdeling in 2023 1.200 m³ gas en 2.900 kWh stroom gebruiken tegen het maximale tarief van het prijsplafond.”
Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/koopkracht/plannen-kabinet-met-prijsplafond-voor-gas-en-elektriciteit

Maar daar wordt je natuurlijk geen klap wijzer van!
Dus ik ben op onderzoek gegaan. In één van de documenten staat het genoemd:
“standaardjaarafname: standaardjaarafname (SJA) als bedoeld in artikel
1.1 van de Begrippencode elektriciteit;
standaardjaarinvoeding: standaardjaarinvoeding (SJI) als bedoeld in
artikel 1.1 van de Begrippencode elektriciteit;
standaardjaarverbruik: standaardjaarverbruik ((SJV) als bedoeld in artikel
1.1 van de Begrippencode gas;”

Het is dus op zoek gaan naar deze begrippencodes. Die heb ik gevonden, en dit staat er in:

• Standaardjaarafname (SJA): De verwachte afname op een aansluiting bij gestandaardiseerde condities en op basis van een genormaliseerd jaar;
• Standaardjaarinvoeding (SJI): De verwachte invoeding op een aansluiting bij gestandaardiseerde condities en op basis van een genormaliseerd jaar;

Ik heb die van gas niet eens opgezocht, want die is ongeveer net zo kansloos. Op welke informatie moet de Kamer nu een besluit nemen, vraag ik me af? Waarom verwijzen naar een bepaalde Begrippencode, waarin vervolgens niets concreets staat. Elders wordt verwezen naar “Voor het standaardjaarverbruik wordt uitgegaan van de meest recente gegevens uit het centraal aansluitingenregister die de
subsidieontvanger van de netbeheerder heeft ontvangen;”
Niet bepaald transparant. Het is voor de individu dus niet te achterhalen.

Het laat ook enkele belangrijke hiaten zien: als dit op individueel niveau (per aansluiting) wordt bepaald, hoe gaat men dan zorgdragen voor veranderingen van verwarmingsbron? Of met het invoeden van elektriciteit, groeiende of krimpende gezinnen etc?
Sowieso: het invoeden van elektriciteit wordt een drama in de uitvoering. De prijs kan in de zomermaanden wel degelijk hoog zijn voor elektriciteit, maar volgens “jouw individuele norm” verbruik je normaal 0 kwh…

Met andere woorden: na het lezen van de documentatie ben ik er niets wijzer van geworden. Ik denk ook niet dat het gemiddelde Kamerlid dit zal begrijpen, en wellicht niet eens tot deze vragen kán komen, simpelweg omdat het hun werkveld niet is.
Voor een regeling die miljarden kost, had ik een concretere uitwerking verwacht.

Enfin, “een” standaardverbruiksprofiel dan!

Uiteraard hou ik al sinds jaar en dag mijn meterstanden bij. Geheel ten overvloede of wellicht niet: ik heb de meterstanden gebruikt uit de tijd vóór de elektrische auto en zonnepanelen, warmtepomp, airco etc.!

Bovenstaand het standaardverbruiksprofiel voor elektriciteit, als percentage van het jaarverbruik. Ik kan me niet voorstellen dat het landelijk gemiddelde veel afwijkt. In de wintermaanden verbruik je meer elektriciteit, door het simpele feit dat verlichting vaker aan is en omdat je doorgaans meer tijd binnen doorbrengt. Denk aan televisie kijken. Nogmaals: in bovenstaande is geen airco, verwarming of koken meegenomen.

Idem dito kunnen we doen voor gas:

De maand januari is in vrijwel alle gevallen het koudst. En hoewel het daglicht als fors toeneemt in februari (en 10% korter duurt dan december), is februari toch flink kouder dan december en dus ook het gasverbruik. Maar liefst 58.5% van de “stookbehoefte” valt in de periode jan-april. Dit is redelijk overeenkomstig het rekenvoorbeeld (al hebben ze daar om dubieuze redenen gekozen voor een fictief contract tot 13 april).
Bovenstaande kun je ook voor je eigen situatie redelijk gebruiken: een beter uitgangspunt heb je op het moment helaas niet.

Had het nu echt niet simpeler gekund?

Bij dit soort maatregelen vraag ik me echt af of het niet eenvoudiger had gekund. Het korte antwoord was geweest: absoluut! Het langere antwoord is: nee. Het is heel complex: als je met de energiebelasting gaat “spelen”, dan verlaag je de kosten van iedereen. Ook van diegenen die het helemaal niet nodig hebben. Bovendien is de consument dan alsnog overgeleverd aan de grillen van de markt.
Had het transparanter gekund? Ja! Geef niet alleen het rekenvoorbeeld, maar ook de verwijzing naar de wijze waarop de netbeheerder de verbruiksprofielen bepaald.
Dat is nu niet transparant, waardoor je alleen in gelijkblijvende situaties iets kunt benaderen. Maar teruglevering van stroom in de lente en zomer beïnvloeden je standaard-verbruiksprofiel. Evenals het al dan niet hebben van een elektrische auto, het overstappen van gas naar warmtepomp (en eventueel weer terug dánkzij het energieplafond), gezinsuitbreiding etc.