Het stookseizoen komt er aan: 15 dikke tips om het aangenaam en goedkoop te houden

Hoe je het ook wendt of keert, het stookseizoen komt er aan. “Vroeger” was dat een semi-officiële term waarbij op een bepaald moment in de tijd de kolenkachels geïnspecteerd waren en de voorraden waren aangevuld. Tegenwoordig hebben we geen kolenkachels meer en doorgaans ook geen decentrale voorraden van brandstof. Uitzondering zijn natuurlijk houtkachels. Maar het gros van de verwarming vindt plaats met aardgas en in toenemende mate met warmtepompen.

Maar met het korter worden van de dagen worden de nachten langer en kouder. Ook de dagen worden kouder. Dit gaat best spectaculair: de gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt is in de eerste 10 dagen van september nog 20.2°C. In de laatste 10 dagen van september nog altijd 18°C. Maar 4 weken later, eind oktober, is dit nog maar 13.3°C. Voor veruit de meeste mensen zal gelden dat “ergens” in oktober de verwarming noodzakelijk is om het huis comfortabel te houden. Voor een enkeling (en afhankelijk van het weer) zal dit al in september nodig zijn, en voor een andere enkeling pas in november.

Dit hangt af van je eigen “comfortniveau”, maar in belangrijke(re) mate de isolatiewaarde van je woning. Het is nu eenmaal een gegeven dat een object afkoelt tot de temperatuur van omliggende objecten en dat dit sneller gaat als de zogenaamde “delta T”, ofwel het temperatuursverschil groter is. Je zou denken dat dit wellicht niet veel uitmaakt (die Delta T). Maar bedenk goed hoe snel een pizza afkoelt als je deze uit de oven haalt. Van 200 naar 100°C gaat een stuk sneller dan van 100°C naar 20°C (bovendien, onder de 40°C zul je de pizza ervaren als koud en gooi je ‘m waarschijnlijk terug in de oven).

Maar Geldsnor zou de Geldsnor niet zijn als ik me hier niet in verdiept had. Dus hier een aantal “dikke tips”

De tips om het stookseizoen goedkoper te maken

1. Zorg voor een goed onderhouden verwarmingssysteem. Dit maakt je verwarming veiliger en met een beetje mazzel goedkoper. Maar, zie punt 2:
2. Zodra de CV-monteur je ketel heeft ingesteld, open je het menu van de ketel. Verlaag acuut de aanvoertemperatuur van je systeem. Onthoud: zodra er witte rook uit het afvoerkanaal komt, stook je te hard. Een CV-ketel heeft zijn hoogste rendement door láng te stoken op een laag vermogen. Hierdoor wordt er maximaal gebruik gemaakt van de condensatiewarmte van de rookgassen. (bij een andere kleur rook uit de schoorsteen van een CV-ketel is er iets ernstig aans de hand). Je kunt eventueel je woning waterzijdig in laten regelen. Heb ik zelf nooit laten doen, met trial en error wordt mijn vloer overal warm.
3. Stook niet op kamers waar je niet bent. Logisch. Maar toch. Vooral slaapkamers: mensen slapen beter bij lagere temperaturen. Je kent vast het fenomeen dat je het koud krijgt als je moe bent? Dat komt omdat je lichaam in slaapstand gaat. De koude is het gevolg van een combinatie van een hoge adenosine spiegel en melatonine-afgifte. Door je kamer warm te stoken (en te verlichten) rem je dit proces. En het kost nog geld ook.
4. Doe de gordijnen dicht ’s avonds. Zodra de zon onder is, of als het zwaar bewolkt en winderig is al eerder, is de stralingsbalans negatief: je verliest meer warmte door de ramen dan er aan licht binnen komt. Gordijnen zijn een zeer effectieve barriere tegen warmteverlies. Zo breken ze de luchtstroom, maar ook de staling. Eventuele stralingswarmte van binnen wordt omgezet in convectieve warmte (hoe gering ook) en dankzij het breken van de luchtstroom is die convectie ook nog eens kleiner. Zorg er wel voor dat eventuele radiatoren niet áchter de gordijnen zitten!
5. Slimmerik: zodra de zon weer schijnt doe je de gordijnen open. Maar schroom niet om de gordijnen op zolder dicht te houden, evenals ramen op het noorden of elders waar de zon niet naar binnenvalt.
6. Gebruik radiatorfolie. Kost bijna niets, maar levert wel wat op: de stralingswarmte van de radiator gaat nu niet de muur in, maar wordt de ruimte ingekaatst. Koop gewoon de goedkoopste, de dikte doet er niet toe.
7. Heb je een echte airco (split-unit)? Gebruik die dan om ruimtes warm te stoken. Doe dit vooral overdag, als de luchttemperatuur iets hoger is. Dan is het omzettingsproces van de warmtepomp (=airco) efficiënter.
8. Ventileer, maar overdrijf niet. Ventileren doe je niet om het huis makkelijker warm te stoken, maar uitsluitend voor de gezondheid. Ja, vochtige lucht warmt iets moeilijker op, maar het koelt ook langzamer af. Bovendien is het dauwpunt iets hoger, waardoor je het als warmer zult ervaren.
9. Heb je vloerverwarming? Top! Zet je aanvoertemperatuur op 35 of 40C, of zo laag als dat nodig is om de ruimte warm te krijgen. Heb je een vloerverwarmingspomp van vóór 2013? Koop dan een pompschakelaar.
10. Een tip “out of the box”: nodig vrienden of familie uit om te komen eten als het heel koud is. Dit is gezellig (en als dat niet zo is, heb je de verkeerde mensen uitgenodigd, sufferd!), maar levert ook een hoop warmte op. Wellicht kun je het je nog herinneren van vóór de coronacrisis: ruimtes met veel mensen warmen enorm op. Ideaal: die warmte wordt opgenomen in je huis. 1 persoon is goed voor 100W vermogen. Met 10 personen zit je dus op 1kW en als ze 5 uur lang blijven heb je toch 5kWh warmte opgenomen.
11. Nog beter: zorg dat je zelf uitgenodigd wordt. En vergeet de verwarming niet iets lager te zetten als je gaat. Maar niet zo laag dat je ketel daarna hard moet werken, want dan komt deze buiten het efficiënte bereik (zie punt 2).
12. Geniet van lekker uitgebreid koken, met name in de winter. In de zomer is dit natuurlijk ook lekker, maar dan is de warmte een negatief restproduct. In de winter is de warmte van het koken nuttig en minder verlies.
13. Last but not least: laat je lichaam wennen aan lagere temperaturen. Je lichaam voelt niets zozeer de absolute temperatuur, maar vooral de sensatie van het opwarmen en afkoelen. Als het 17C is en het warmt op naar 20C, dan voelt dit comfortabeler dan omgekeerd. Je kunt prima wennen aan lagere (of hogere) temperaturen. Trek dus ook niet te snel truien en lange broeken aan, laat de muts en handschoenen achterwege en gebruik dit allemaal pas als het echt koud is.
14. Oké, nog eentje dan. Buffer de warmte zolang dat kan. Is het een dagje warm in oktober of eind september? Laat de warmte binnen en houdt die daarna binnen! Dit is vooral effectief bij woningen met veel massa (stenen/betonnen vloeren).
15. Oké, oké. Nóg eentje. Koop een paar tochtstrips en zorg dat permanent tochtende plekken luchtdicht zijn. Tocht is een gevoelde luchtstroom, die zelfs als deze marginaal kouder is (zie punt 13) je lichaam het gevoel geeft dat het koud is. Tocht ontstaat overigens niet alleen door “luchtlekken” naar buiten. Ook in een volledig luchtdichte ruimte kan het tochten, door convectie. Zo ontstnapt warmte niet alleen naar zolder, maar de afkoelende lucht tegen een zolderraam (als voorbeeld) zakt ook weer naar beneden. Zorg vooral voor een tochtstrip ( “borsteltochtplaat” achter de brievenbus. Nog beter: neem een externe brievenbus (koop deze bij voorkeur tweedehands, moet lukken!) en maak het gat in de deur dicht. Doe dit niet met een dun plankje, maar met een massieve plank die net zo dik is als de deur.

Zoals je ziet kosten bovenstaande tips eigenlijk niets. Dat is bewust. Ik kan hier wel een relaas houden over de waarde van isolatie, en dat is ook heel belangrijk. Maar als je de woning nu nog niet geïsoleerd hebt, gaat dat deze winter ook niet meer gebeuren. Afgezien van wat tochtstripjes plakken.

(ow, en sorry voor de keuze van “dikke tips”. Ik las net een artikeltje over 50 “vette tips”)