Hoe haal je het hoogste rendement uit je zonnepanelen?

Veel installateurs, en minder goede rekenaars, en installateurs die niet kunnen rekenen en uitsluitend andere napraten, denken dat je het best niet meer zonnepanelen kunt plaatsen dan wat je eigen verbruik is. Anderen, zoals de Geldsnor, denken dat dit wel degelijk een goed idee is. Ongeacht of er sprake is van een salderingsregeling of niet. Of zelfs juist als je niet meer kunt salderen. Maar dat is weer een ander verhaal.

Maar wat zijn nu de feiten? Wanneer heb je het hoogste rendement? Ik zocht het uit.

De aannames: huidige prijzen

Nu kan ik gaan rekenen met de prijzen die ik betaal voor gas en elektriciteit. Maar dat is niet zo relevant, want die prijzen heeft bijna niemand meer. Dus heb ik gekeken naar een modelcontract. De kosten voor elektriciteit zijn momenteel ongeveer 44ct per kwh, en de kosten voor gas 1.77 EUR per m3. De vaste kosten laat ik buiten beschouwing, want die zijn niet relevant.

Ook reken ik vanaf nu uitsluitend in kWh, waarbij gas wordt omgerekend naar 10kwh. Dat is bij benadering correct maar rekent een stuk makkelijker. Niet voor excel, maar wel voor jou als lieve lezer, om het te volgen.

De Kosten van een kWh elektriciteit

Nu wordt het lachen. Want wat kost nu een kWh elektriciteit? Dit kun je op 3 manieren benaderen:
1. De kosten van het net, dus de door mij genoemde 44ct per kWh.
2. De terugleververgoeding (wat je teruglevert boven de salderingsgrens). Dit zijn “opportunity revenues”. Je krijgt ze pas als je daadwerkelijk veel minder gaat verbruiken en dus meer produceert dan je gebruikt. Dat is in dit modelcontract 22.2ct per kWh.
3. De kosten voor de installatie over de levensduur. Deze is lachen! Mijn installatie kostte ongeveer 9600 EUR, en gedurende de levensduur van de panelen (minimaal 25 jaar) zal ik de omvormer 1x moeten vervangen (1500 EUR). In totaal kost deze installatie gedurende de levensduur dus 11.100 EUR. In dezelfde 25 jaar produceert deze ongeveer 250.000kWh elektriciteit. De kosten zijn hiermee slechts 0.044 EUR.
Nu hóór ik al iemand ratelen op het toetsenbord! Vriend! Je hebt hier ook “opportunity costs”, want je geld had ook elders geld op kunnen leveren. Vooruit dan. Met 4% verloren rente meegenomen in de kosten (en 4% over de 4% etc) “kost” deze installatie 26800 EUR in 25 jaar. De kosten over de hele levensduur lopen daarmee op tot 10.7ct per kWh.

Het hoogste rendement uitrekenen

Hier kan ik heel moeilijk gaan doen. Maar zo lang het is toegestaan om te salderen (dus de extra productie van de zomer af te trekken van het hogere verbruik in de winter of vice versa), is het evident dat er geen betere configuratie kan bestaan dan het eigen verbruik gelijk te stellen aan de productie.

Immers: iedere kWh levert je tot op dat moment 44ct per kWh op. En iedere kWh méér slechts 22 cent.
Mijn installatie van 9600WP levert op jaarbasis 10.000kWh en is dus 4400 EUR per jaar waard (en in 2,18 jaar terugverdiend). Als ik minder ga verbruiken dan 10.000kWh, maar nog slechts 8000kWh, dan ziet de rekensom er als volgt uit:

(8000* 0,44) + (2000*0,22) = 3520 + 440 = 3960 EUR.
Een verlies van 10%, omdat ik minder ben gaan verbruiken. De terugverdientijd is opgelopen tot 2,42 jaar.
Maar dit is natuurlijk een knullige rekensom! Ik ben niet méér gaan betalen doordat ik mínder ben gaan verbruiken. Ergo: als ik maar 8000kwh verbruik en er 10.000 produceer, dan krijg ik gewoon 440 EUR terug.

Marginale kosten van een installatie

Maar nu is de vraag of bovenstaande überhaupt hout snijdt. Dus moeten we het omdraaien. Stel ik verbruik maar 8.000kWh per jaar. Kan ik dan beter een kleinere installatie nemen?
Een installatie van 8000kWh is kleiner dan van een systeem met een opbrengst van 10.000kWh per jaar. Waar ik 32 panelen nodig heb, heb je voor een systeem wat slechts 80% van de grootte is maar 80% van de panelen nodig. Ja, die zag je niet aankomen, ik weet het.

Dat zijn 25.6 panelen. En omdat halve panelen niet bestaan, ronden we het af naar 26 stuks. Het aantal uren wat er extra nodig is om 6 panelen te plaatsen, is verwaarloosbaar. Ze zijn 2 dagen bezig en het ophangen van de omvormer en het trekken van de DC-strings blijft identiek.

6 panelen kosten ongeveer 1000 EUR, met nog wat klein materiaal er bij wellicht 1200 EUR.

Een systeem van 26 panelen levert dus 8000kWh per jaar op:
8000* 0,44 = 3520 EUR. Tegen een prijs van 1200 EUR minder dan een systeem van 10.000kWh, die ik ken: 9600 EUR. Ofwel: de prijs is ongeveer 8400 EUR. Terugverdientijd: 2,38 jaar (1,05 EUR per kwp)

Nu gaan we terug naar het systeem van 10.000kWh opbrengst, bij een verbruik van 8.000 kWh. Wellicht kun je je herinneren dat deze 3960 EUR opleverde (en anders scroll je even naar boven). Bij een kostenpost van 9600 EUR, dus 2,42 jaar. 14 dagen.
Maar: je hebt nu wel 440 EUR teruggekregen. Het prijsverschil (1200 EUR) is terugverdiend in 2,72 jaar. Dat is met de aanname dat het 1200 EUR kost. Met 1000 EUR is het slechts 2,27 jaar.

Maar het rendement kan beter!

Het kan natuurlijk nog veel beter. Want je kunt ook gasverbruik voorkomen door elektrisch te gaan verwarmen. Met conventionele verwarming schiet dat niet op: het rendement is nooit hoger dan 100%. Je krijgt dus 1kW warmte met 1kW elektrisch vermogen. Ofwel: het kost je 44 cent per kWh.
Gas kost in dit voorbeeld 1.77 EUR per m3, ofwel 0.177 EUR per kWh. Het is dus voordeliger om op gas te stoken en je elektriciteit terug te leveren. Tenzij je rekent met je productiekosten van 10.7 cent (al heb je dan nog steeds je opportunity-costs).

De warmtepomp op elektriciteit

Maar je kunt ook werken met een warmtepomp. Deze heeft een elektrisch vermogen en een thermisch vermogen. Dit laatste ontstaat door de compressie en decompressie van gassen, en daardoor haal je meer energie uit de lucht, dan dat het kost aan elektriciteit om de pomp te laten draaien. Dit verschil heet COP. Ik reken hier met een COP van 4.5.

Dus voor iedere kWh die je er in stopt, krijgt je 4.5kWh warmte. Wow! Dus in plaats van 0.44 EUR per kWh kost deze warmte slechts 10 cent.

Dat is bijna 8 cent per kWh goedkoper dan gas. Whoopsiedosie! Da’s behoorlijk. Vooral als je bedenkt dat een beetje huishouden 1200m3 per jaar stookt om het warm te houden (en grofweg 300m3 voor tapwater). 1200m3 levert 12000kWh warmte.

Je hebt 2667 kWh elektriciteit nodig, die je in het minst gunstige geval 44ct per kWh kost (1173 EUR per jaar). Nog altijd 1000 EUR minder dan gas (want dat kost ruim 2100 EUR in dit voorbeeld).

Maar weet je nog? We hadden extra panelen geplaatst. De toename van 2667kwh kost dus geen 44ct per kWh. Want 2000 kWh wordt afgedekt door de marginele panelen. In plaats van terug te leveren, gebruiken we het nu.
De kosten bedragen dus slechts: (2000 * 0,22) + (667*0,44)= 440+ 293,48 = 733,48 EUR.
Een indrukwekkende terugverdientijd. De warmtepomp is in een paar jaar volledig terugverdiend door het verschil van 1400 EUR per jaar (minder dan 5 jaar) en na 6,5 jaar is de volledige uitbreiding van de zonnepanelenset terugverdiend (inclusief de warmtepomp).

Uiteraard hangt het af van je boekhouding: reken je de lage stroomkosten toe aan het extra verbruik van de warmtepomp? Verdien je ze allebei terug? Feit is dat op deze manier een kWh warmte slechts 10 ct kost, ipv 18ct. Als je rekent met je eigen productiekosten is het zelfs maar 4 ct….

Hetzelfde kun je doen met een auto

Uiteraard kun je dezelfde rekensom maken met de auto. Een elektrische auto is ongeveer 9.000 EUR duurder dan dezelfde auto op benzine (2022, excl. subsidies).

De auto in kwestie rijdt ongeveer 1:18 en ik heb me laten vertellen dat een liter benzine tegenwoordig 2,20 EUR kost. Dat is dus 12.22 EUR per 100km.
Stroom die je anders teruglevert kost, zoals gezegd, 22 cent die je anders zou krijgen. Mijn ervaring met héél véél elektrisch rijden is dat je ongeveer 18kwh per 100km verbruikt, inclusief laadverlies. Dat betekent 4 EUR per 100 km.

Om 9000 EUR terug te verdienen met uitsluitend brandstofkosten-verschil moet je dus ongeveer 109.489km rijden. In mijn tempo is dat 3 jaar (maar er zijn nog meer voordelen, zoals geen MRB).

Marginale kosten van zonne-energie

Als je rekent volgens de marginale kosten, dan kost de extra zonnestroom nauwelijks iets. De totale installatie was geïnstalleerd voor 1,05 EUR per kwp geïnstalleerd vermogen. Maar de éxtra 2000WP voor slechts 1200 EUR. Aanzienlijk minder dan de rest, logischerwijs. Dit resulteert in levensduurkosten van 0,06 EUR per kwh, ipv. de oorspronkelijke 0,1072.

Het is buitengewoon lonend om méér te installeren dan je verbruikt, mits je op een redelijke termijn verbruik kunt verplaatsen van gas of benzine/diesel naar elektriciteit.

Maar ook als je dit niet doet is de terugleververgoeding hoger dan wat je betaald hebt om de panelen er op te leggen.

Bedenk ook goed dat de extra panelen vooral in de winter een welkome aanvulling zijn, als de stroom juist duurder is dan in de zomer (vooral na afschaffing salderingsregeling).