Hoe haal je het hoogste rendement uit je zonnepanelen?

Geldsnor!

Veel installateurs, en minder goede rekenaars, en installateurs die niet kunnen rekenen en uitsluitend andere napraten, denken dat je het best niet meer zonnepanelen kunt plaatsen dan wat je eigen verbruik is. Anderen, zoals de Geldsnor, denken dat dit wel degelijk een goed idee is. Ongeacht of er sprake is van een salderingsregeling of niet. Of zelfs juist als je niet meer kunt salderen. Maar dat is weer een ander verhaal.

Maar wat zijn nu de feiten? Wanneer heb je het hoogste rendement? Ik zocht het uit.

De aannames: huidige prijzen

Nu kan ik gaan rekenen met de prijzen die ik betaal voor gas en elektriciteit. Maar dat is niet zo relevant, want die prijzen heeft bijna niemand meer. Dus heb ik gekeken naar een modelcontract. De kosten voor elektriciteit zijn momenteel ongeveer 44ct per kwh, en de kosten voor gas 1.77 EUR per m3. De vaste kosten laat ik buiten beschouwing, want die zijn niet relevant.

Ook reken ik vanaf nu uitsluitend in kWh, waarbij gas wordt omgerekend naar 10kwh. Dat is bij benadering correct maar rekent een stuk makkelijker. Niet voor excel, maar wel voor jou als lieve lezer, om het te volgen.

De Kosten van een kWh elektriciteit

Nu wordt het lachen. Want wat kost nu een kWh elektriciteit? Dit kun je op 3 manieren benaderen:
1. De kosten van het net, dus de door mij genoemde 44ct per kWh.
2. De terugleververgoeding (wat je teruglevert boven de salderingsgrens). Dit zijn “opportunity revenues”. Je krijgt ze pas als je daadwerkelijk veel minder gaat verbruiken en dus meer produceert dan je gebruikt. Dat is in dit modelcontract 22.2ct per kWh.
3. De kosten voor de installatie over de levensduur. Deze is lachen! Mijn installatie kostte ongeveer 9600 EUR, en gedurende de levensduur van de panelen (minimaal 25 jaar) zal ik de omvormer 1x moeten vervangen (1500 EUR). In totaal kost deze installatie gedurende de levensduur dus 11.100 EUR. In dezelfde 25 jaar produceert deze ongeveer 250.000kWh elektriciteit. De kosten zijn hiermee slechts 0.044 EUR.
Nu hóór ik al iemand ratelen op het toetsenbord! Vriend! Je hebt hier ook “opportunity costs”, want je geld had ook elders geld op kunnen leveren. Vooruit dan. Met 4% verloren rente meegenomen in de kosten (en 4% over de 4% etc) “kost” deze installatie 26800 EUR in 25 jaar. De kosten over de hele levensduur lopen daarmee op tot 10.7ct per kWh.

Het hoogste rendement uitrekenen

Hier kan ik heel moeilijk gaan doen. Maar zo lang het is toegestaan om te salderen (dus de extra productie van de zomer af te trekken van het hogere verbruik in de winter of vice versa), is het evident dat er geen betere configuratie kan bestaan dan het eigen verbruik gelijk te stellen aan de productie.

Immers: iedere kWh levert je tot op dat moment 44ct per kWh op. En iedere kWh méér slechts 22 cent.
Mijn installatie van 9600WP levert op jaarbasis 10.000kWh en is dus 4400 EUR per jaar waard (en in 2,18 jaar terugverdiend). Als ik minder ga verbruiken dan 10.000kWh, maar nog slechts 8000kWh, dan ziet de rekensom er als volgt uit:

(8000* 0,44) + (2000*0,22) = 3520 + 440 = 3960 EUR.
Een verlies van 10%, omdat ik minder ben gaan verbruiken. De terugverdientijd is opgelopen tot 2,42 jaar.
Maar dit is natuurlijk een knullige rekensom! Ik ben niet méér gaan betalen doordat ik mínder ben gaan verbruiken. Ergo: als ik maar 8000kwh verbruik en er 10.000 produceer, dan krijg ik gewoon 440 EUR terug.

Marginale kosten van een installatie

Maar nu is de vraag of bovenstaande überhaupt hout snijdt. Dus moeten we het omdraaien. Stel ik verbruik maar 8.000kWh per jaar. Kan ik dan beter een kleinere installatie nemen?
Een installatie van 8000kWh is kleiner dan van een systeem met een opbrengst van 10.000kWh per jaar. Waar ik 32 panelen nodig heb, heb je voor een systeem wat slechts 80% van de grootte is maar 80% van de panelen nodig. Ja, die zag je niet aankomen, ik weet het.

Dat zijn 25.6 panelen. En omdat halve panelen niet bestaan, ronden we het af naar 26 stuks. Het aantal uren wat er extra nodig is om 6 panelen te plaatsen, is verwaarloosbaar. Ze zijn 2 dagen bezig en het ophangen van de omvormer en het trekken van de DC-strings blijft identiek.

6 panelen kosten ongeveer 1000 EUR, met nog wat klein materiaal er bij wellicht 1200 EUR.

Een systeem van 26 panelen levert dus 8000kWh per jaar op:
8000* 0,44 = 3520 EUR. Tegen een prijs van 1200 EUR minder dan een systeem van 10.000kWh, die ik ken: 9600 EUR. Ofwel: de prijs is ongeveer 8400 EUR. Terugverdientijd: 2,38 jaar (1,05 EUR per kwp)

Nu gaan we terug naar het systeem van 10.000kWh opbrengst, bij een verbruik van 8.000 kWh. Wellicht kun je je herinneren dat deze 3960 EUR opleverde (en anders scroll je even naar boven). Bij een kostenpost van 9600 EUR, dus 2,42 jaar. 14 dagen.
Maar: je hebt nu wel 440 EUR teruggekregen. Het prijsverschil (1200 EUR) is terugverdiend in 2,72 jaar. Dat is met de aanname dat het 1200 EUR kost. Met 1000 EUR is het slechts 2,27 jaar.

Maar het rendement kan beter!

Het kan natuurlijk nog veel beter. Want je kunt ook gasverbruik voorkomen door elektrisch te gaan verwarmen. Met conventionele verwarming schiet dat niet op: het rendement is nooit hoger dan 100%. Je krijgt dus 1kW warmte met 1kW elektrisch vermogen. Ofwel: het kost je 44 cent per kWh.
Gas kost in dit voorbeeld 1.77 EUR per m3, ofwel 0.177 EUR per kWh. Het is dus voordeliger om op gas te stoken en je elektriciteit terug te leveren. Tenzij je rekent met je productiekosten van 10.7 cent (al heb je dan nog steeds je opportunity-costs).

De warmtepomp op elektriciteit

Maar je kunt ook werken met een warmtepomp. Deze heeft een elektrisch vermogen en een thermisch vermogen. Dit laatste ontstaat door de compressie en decompressie van gassen, en daardoor haal je meer energie uit de lucht, dan dat het kost aan elektriciteit om de pomp te laten draaien. Dit verschil heet COP. Ik reken hier met een COP van 4.5.

Dus voor iedere kWh die je er in stopt, krijgt je 4.5kWh warmte. Wow! Dus in plaats van 0.44 EUR per kWh kost deze warmte slechts 10 cent.

Dat is bijna 8 cent per kWh goedkoper dan gas. Whoopsiedosie! Da’s behoorlijk. Vooral als je bedenkt dat een beetje huishouden 1200m3 per jaar stookt om het warm te houden (en grofweg 300m3 voor tapwater). 1200m3 levert 12000kWh warmte.

Je hebt 2667 kWh elektriciteit nodig, die je in het minst gunstige geval 44ct per kWh kost (1173 EUR per jaar). Nog altijd 1000 EUR minder dan gas (want dat kost ruim 2100 EUR in dit voorbeeld).

Maar weet je nog? We hadden extra panelen geplaatst. De toename van 2667kwh kost dus geen 44ct per kWh. Want 2000 kWh wordt afgedekt door de marginele panelen. In plaats van terug te leveren, gebruiken we het nu.
De kosten bedragen dus slechts: (2000 * 0,22) + (667*0,44)= 440+ 293,48 = 733,48 EUR.
Een indrukwekkende terugverdientijd. De warmtepomp is in een paar jaar volledig terugverdiend door het verschil van 1400 EUR per jaar (minder dan 5 jaar) en na 6,5 jaar is de volledige uitbreiding van de zonnepanelenset terugverdiend (inclusief de warmtepomp).

Uiteraard hangt het af van je boekhouding: reken je de lage stroomkosten toe aan het extra verbruik van de warmtepomp? Verdien je ze allebei terug? Feit is dat op deze manier een kWh warmte slechts 10 ct kost, ipv 18ct. Als je rekent met je eigen productiekosten is het zelfs maar 4 ct….

Hetzelfde kun je doen met een auto

Uiteraard kun je dezelfde rekensom maken met de auto. Een elektrische auto is ongeveer 9.000 EUR duurder dan dezelfde auto op benzine (2022, excl. subsidies).

De auto in kwestie rijdt ongeveer 1:18 en ik heb me laten vertellen dat een liter benzine tegenwoordig 2,20 EUR kost. Dat is dus 12.22 EUR per 100km.
Stroom die je anders teruglevert kost, zoals gezegd, 22 cent die je anders zou krijgen. Mijn ervaring met héél véél elektrisch rijden is dat je ongeveer 18kwh per 100km verbruikt, inclusief laadverlies. Dat betekent 4 EUR per 100 km.

Om 9000 EUR terug te verdienen met uitsluitend brandstofkosten-verschil moet je dus ongeveer 109.489km rijden. In mijn tempo is dat 3 jaar (maar er zijn nog meer voordelen, zoals geen MRB).

Marginale kosten van zonne-energie

Als je rekent volgens de marginale kosten, dan kost de extra zonnestroom nauwelijks iets. De totale installatie was geïnstalleerd voor 1,05 EUR per kwp geïnstalleerd vermogen. Maar de éxtra 2000WP voor slechts 1200 EUR. Aanzienlijk minder dan de rest, logischerwijs. Dit resulteert in levensduurkosten van 0,06 EUR per kwh, ipv. de oorspronkelijke 0,1072.

Het is buitengewoon lonend om méér te installeren dan je verbruikt, mits je op een redelijke termijn verbruik kunt verplaatsen van gas of benzine/diesel naar elektriciteit.

Maar ook als je dit niet doet is de terugleververgoeding hoger dan wat je betaald hebt om de panelen er op te leggen.

Bedenk ook goed dat de extra panelen vooral in de winter een welkome aanvulling zijn, als de stroom juist duurder is dan in de zomer (vooral na afschaffing salderingsregeling).

Snor

De Geldsnor, kortweg "De Snor", is een blogger die zich ergens in het midden van zijn 30-ers bevindt. Getrouwd, meerdere kinderen, werkzaam in een boven-modale functie ontdekte hij in oktober van 2019 Het Begrip: Mr. Money Mustache. Nadat hij ALLES gelezen heeft wat MMM gepost heeft, kwam het idee om zelf te bloggen: wat is er in Nederland bereikbaar, in hoeverre wijkt onze positie af van de Amerikaanse mogelijkheden? En wat schetste zijn verbazing: ondanks het feit dat MMM een begrip is, een legende, 1 van de Grote Grondleggers van FIRE, was de website "Geldsnor.nl" nog beschikbaar. Deze naam is een geuzentitel, een eerbetoon zo u blieft.

8 gedachten over “Hoe haal je het hoogste rendement uit je zonnepanelen?”

  1. Hoi Geldsnor, mooi overzicht om op verschillende manieren het rendement te berekenen. Blijft in the end koffiedik kijken aangezien er te veel variabelen zijn (prijs, overheid, het weer) die van invloed zijn. Maar los daarvan sowieso een mooie manier van energie opwekken.. Ik heb wel een vraag mbt je opbrengst: 9600WP zou op basis van een gangbaar rendement in NL van 85% uitkomen op 8160kWh. Je geeft aan dat je 10.000kWh haalt/berekend. Hoe kom je tot dit getal? Succes met je blog. Leuk om te lezen

    1. Dat rendement is volgens mij achterhaald. Ik hoor van iedereen met zonnepanelen dat ze meer halen per jaar. En ook meer dan wat de installateur inschat. Wel moet je rekening houden met het feit dat zonnepanelen naar verloop van tijd minder goed gaan werken. Per type/merk zonnepaneel is dat anders. Vaak geven ze aan hoeveel % ze nog opleveren na 25 jaar.

      @Geldsnor: klein foutje in laatste alinea. 1,05 EUR per kwp moet natuurlijk per Wp zijn.

      Mooi artikel ! Zelf heb ik ons dak ook gewoon vol laten leggen (op ZuidWest) en recent een nieuwe set op ons afdak (ZuidOost met beetje schaduw). Totaal nu 4560+2400 = 6960 Wp

      1. Ja da’s een foutje. Hier ligt het dak ook vol. Ik heb al gekeken naar opties om het dak te vergroten :-). Maar op het moment is het vooral een zaak van mijn eigen bedrijf van de grond krijgen en inkomsten binnen te halen, dus maar even geen investeringen in mijn energievoorziening.

        Al gaan we flink de goede kant op met het verbruik 🙂

    2. Daarvoor verwijs ik graag naar de eerste alinea: de meeste installateurs kunnen niet rekenen.
      Alle gekheid op een stokje: een PV-leverancier wil nooit gezeik achteraf dat zijn panelen minder produceren dan voorgerekend. De berekeningen zijn dus altijd extreem conservatief:
      1. De opbrengst per paneel. Een paneel van 300wp heeft een ondergrens van 300wp onder de standaard testomstandigheden. De praktijk is vaak al enkele procenten méér.
      2. Het verlies van efficiency bij (paneel)temperaturen boven de 25C. Deze zijn in de praktijk net wat minder dan berekend.

      Bovenstaande kan ik staven met data. Ik hou namelijk alle opbrengsten bij, van mijn eigen systeem. In het vorige huis was de gemiddelde opbrengst (kwh per kwp) 1,099. Véél meer dan de 0,85 die vaak als gangbaar genomen wordt.
      In het huidige huis is het 1,033. Als ik alles middel kom ik uit op 1,07. Een systeem van 9600wp komt daarmee uit op 10.300kwh per jaar.

      Nu hóór ik je denken (of niet): maar de afgelopen jaren waren zeer zonnig!
      Klopt. Kan ik voor corrigeren.
      Het dichstbijzijnde (betrouwbare) KNMI station voor mij is Eindhoven. De zon scheen hier (sinds 2017-2021) ieder jaar meer dan gemiddeld:
      2017: 1755
      2018: 2063
      2019: 1933
      2020: 2010
      2021: 1796

      De normaal (periode 1991-2020) is 1732 uur. Als ik corrigeer voor zonneschijn per jaar, dan “normaliseer” ik de opbrengst naar het gemiddelde. Dan nog zit ik op 0,97 en levert een systeem van 9600wp 9312 kwh per jaar op.
      (uiteraard kun je verder gaan corrigeren voor gemiddelde temperatuur, windkracht (koelen panelen meer af), zonneschijn per dagdeel (ochtendzon is minder belangrijk dan midden op de dag) etc. Maar dat ga ik niet doen.

      Dankzij het eerste kwartaal van 2022 liggen we al >200kwh voor tov. 2021 en zelfs 373 tov. 2020. Dat is dus al ongeveer 3,5% van de jaaropbrengst. Ongeveer 20% van de jaaropbrengst wordt geproduceerd in het eerste kwartaal. (en 36% in Q2, 31% in Q3 en 12% in Q4)

      Lang verhaal kort: de 0.85 is er uitsluitend om geen gezeur van klanten te krijgen, en heeft weinig met de werkelijkheid te maken.

      1. Ik kwam uit op (solar edge app):
        2020: 0.94
        2021: 1.01
        Hier ook in de buurt van Eindhoven

  2. Hoi Geldsnor,

    Interessant en leuk stuk, ik denk dat ik het snap maar heb wel een vraag.

    In tegenstelling tot bijvoorbeeld aandelen, waarmee je alleen je geld terug hebt op het moment dat je ze verkoopt, tenzij je dividend krijgt, waarbij dan “meer of minder” weer in de portemonee terecht komt heb je bij je zonnepanelen vanaf maand 1 een stuk van je uitgaven over die je vervolgens direct weer kan investeren.
    Na 2,18 jaar heb je dan een geinvesteerd vermogen van ongeveer 10.000 Euro opgebouwd als je die niet uitgegeven uitgaven direct investeerd.
    Heeft dit nog invloed op de door jou getackelde oppertunity costs, heb je dat niet meegenomen, of zie ik dit gewoon geheel fout?

    1. Dat heb ik inderdaad niet meegenomen. Feitelijk worden de opportunity costs dus kleiner (ofwel de kosten per kwh lager), omdat je méér geld overhoudt om te investeren. Interessante benadering.
      In plaats van een verlies van 4% (in mijn berekening) per jaar, krijg je feitelijk extra geld te besteden omdat je geen energierekening meer hebt. De 10.000kwh leveren dan dus een besparing op van 4400 EUR per jaar, en daarmee nog eens een opportunity “cost” (of revenue) van 4% daarvan per jaar. Hmmz. Eens even overleggen met de boekhouder of je na het terugverdienen nog spreekt van opgesloten kosten.

      Zijn er accountants in de zaal die hier hun licht op willen laten schijnen?

      1. Bij zonnepanelen zijn de opportunity kosten voor de meeste mensen nul. Zeker in vergelijking met spaargeld.

        Opportunity kosten zijn de mindere opbrengsten die je hebt omdat je kiest voor een optie met een lagere opbrengst dan een alternatieve (betere) investering.

        In formule: Opportunity Kosten = Opbrengst beste optie -/- opbrengst gekozen optie

        Zonnepanelen zijn voor de meeste mensen verreweg de beste renderende optie om te investeren voor de lange termijn (zoals je berekening in het artikel ook aantoont). Veel beter dan spaargeld of obligaties, en zeer waarschijnlijk ook beter dan aandelen etf’s of vastgoed. Zonnepanelen hebben ook nauwelijks (neerwaarts) risico zoals de meeste investeringen wel hebben. Je kunt redelijk de opbrengst in kwh inschatten, de monetaire opbrengst hangt af van tarieven van elektra, mogelijkheid tot salderen en bv mogelijke toekomstige belasting van het rendement. En als je in box 3 belasting betaalt hebben zonnepanelen een additioneel voordeel.

        Ergo: opportunity kosten van investeren in zonnepanelen zijn nul. Spaargeld aanhouden heeft daarentegen wel degelijk opportunity kosten. Voor je berekeningen kun je dus die 4,4 ct kosten per kwh gebruiken.

        Natuurlijk maakt het uit voor je berekening van de return on investment wanneer je revenuen krijgt. Eerder is beter dan later, maar zonnepanelen beginnen direct met opleveren.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *