Hoewel ik reeds eerder gemeld heb dat inflatie vrijwel zuiver persoonlijk is, is er momenteel wel iets aan de hand. “Men” ziet dit nog niet. Maar het staat te gebeuren.
Want wat is er nu aan de hand? Het gros van de mensen heeft niets te lijden (op financieel vlak) van de corona-crisis. De inkomsten lopen door en zijn vaak zelfs nog groter. In veel gevallen dekt immers de reiskostenvergoeding niet de werkelijk gemaakte kosten en gezinnen met kinderen hebben veel geld teruggekregen (afhankelijk van het inkomen) omdat de kinderopvang en buitenschoolse opvang dicht was.
Aan de andere kant was het schier onmogelijk om geld uit te geven. Natuurlijk zijn er veel verbouwingen gedaan aan huizen, maar dit zijn voornamelijk naar voren getrokken klussen en maar weinig écht extra werk. Maar het kopen van kleding en schoenen was vaak niet mogelijk en veel gelegenheden waarvoor men kleding koopt zijn geannuleerd: geen bruiloften, recepties, feestjes, of als belangrijkste: geen impulsaankopen door “even te gaan shoppen”.
Ook de bestedingen in restaurants en aan vakanties en entertainment zijn bijzonder laag. Het gevolg: honderden miljaren euro’s staan te wachten op spaarrekeningen. De meeste mensen hebben niets extra afgelost of geïnvesteerd, uit angst voor slechtere tijden.
De gevolgen laten zich raden
Ondertussen lopen de grondstofprijzen op. Niet zozeer de olieprijzen, maar bijvoorbeeld future-contracten voor rijst, graan en maïs. Dit zijn bepalende gewassen voor voedselprijzen.
Maar ook de capaciteiten in bepaalde industriën zijn teruggeschroefd. Shell verkoopt of sluit een aantal raffinaderijen bijvoorbeeld vanwege de lage vraag. Reisorganisaties gaan failliet, restaurants en cafés zijn dicht en zullen niet allemaal opnieuw openen. Heel veel ook wel: de steunmaatregelen zijn ongekend, maar zullen uiteindelijk door ons betaald moeten worden. In veel gemeenten stijgen dan ook de gemeentelijke belastingen omdat bijvoorbeeld de toeristenbelasting wegvalt. Het is wachten tot de rijksoverheid hetzelfde doet met loonbelastingen en winstbelastingen.
In het derde kwartaal wordt alles beter: dan is er veel gevaccineerd en kan de wereld weer open. We gaan mássaal ons geld weer uitgeven in de economie. Maar wel in een economie die iets nauwer is opgezet. Er zijn minder restaurants om uit te kiezen, terwijl meer mensen uit eten willen. Er zijn minder reisorganisaties om minder hotels mee vol te boeken: met meer mensen. Er zijn minder vliegtuigen beschikbaar omdat nu eenmaal niet direct alle stewardessen en piloten weer opgeroepen zullen en kunnen worden.
En de belangrijkste wetmatigheid van economie is de wet van vraag en aanbod. Bij een aanbod wat groter is dan de vraag dalen de prijzen. Wanneer de vraag groter is dan het aanbod, stijgen de prijzen. Dit laatste gaat er (dat is mijn verwachting) hoe dan ook gebeuren in een aantal sectoren. Bijkomend nadeel is het verband met prijselasticiteit.
Prijselasticiteit wil zeggen hoe gevoelig men is voor het stijgen van de prijs. Als je brood 10% duurder wordt, zul je wellicht nog steeds brood eten. Maar er is een moment waarop je op zoek gaat naar alternatieven. Die daardoor ook een prijswijziging meemaken, en dat maakt het geheel tamelijk complex en moeilijk te voorspellen.
Maar wat nu als restaurants hun prijzen met 30% verhogen? Je bent zó lang niet uit eten geweest, nu kan het toch wel? Uiteraard is dat een persoonlijke keuze, maar het prijsopdrijvende effect kan wel eens heel groot zijn.
Tot op zekere hoogte kun je je hiertegen wapenen: je kunt er immers voor kiezen om niet uit eten te gaan, of op een andere manier je vakantie in te vullen of geen theaters te bezoeken. Maar we gunnen de mensen toch ook wel iets?
Helaas heeft inflatie een sterk “self-fulfilling” karakter. Een hogere inflatie leidt tot hogere kosten en tot hogere looneisen van vakbonden, in verband met die gestegen kosten. Die zijn daardoor makkelijker op te brengen, waardoor er méér ruimte is voor prijsverhogingen. Ook de mensen die geen inflatie-correctie hebben (zoals veel gepensioneerden, door de lage rentestanden) worden hiervan de dupe. En veel overheden (en veel bedrijven) passen inflatiecorrectie toe op hun prijzen en kosten. Zelfs als de kosten niet werkelijk gestegen zijn – en dat leidt weer tot inflatie…
Op langere termijn overigens betekent inflatie doorgaans ook hogere rente en het relatief goedkoper worden van schulden…
Ik erger me, dat in het inflatiecijfer de kosten van zorg, gemeentelijke belastingen en andere kosten waar we geen invloed op hebben niet worden meegenomen.
De glazenwasser liet me weten de prijzen voor volgend jaar niet te verhogen. Dat is dan een druppel op de gloeiende plaat.
De kosten van zorg zijn gedeeltelijk wel meegenomen in het cijfer van CBS (afdeling 062000 extramurale gezondheidszorg, in het CPI-mandje), maar gemeentelijke belastingen inderdaad niet – en overige gezondheidszorg ook niet. Is praktisch ook wel heel moeilijk, omdat iedere gemeente anders is. Het is zeker verneukeratief, om een mooi Nederlands woord te gebruiken.
Interessant idee, ik ben benieuwd of je gelijk krijgt. De tegenargumenten kwamen al lezend meteen ook in me op. Zo is het helemaal niet “bepaald onmogelijk om geld uit te geven”, integendeel: online shoppen was al groot en makkelijk en is alleen nog maar groter en makkelijker geworden, nu ook voor de dagelijkse boodschappen. Eten laten bezorgen, eventueel van een restaurant waar je eerst heen ging om te eten, is reuze makkelijk, maar veel duurder dan zelf koken. Ging ik eerst altijd goedkoop op de fiets naar de supermarkt, nu laat ik de boodschappen vaker thuisbezorgen. Gooide ik in de supermarkt het menu wel eens om omdat er iets anders in de aanbieding was, daar kies ik nu wat ik van tevoren bedacht heb – wat duurder kan zijn.
De verbouwingen die je noemt zijn heel vaak geen vooruitgeschoven klussen, maar nieuwe klussen die betaald worden van geld dat eigenlijk bestemd was voor de vakantie. Ook hoveniers kunnen het werk amper aan, nu mensen thuis blijven en daarom een fijnere tuin willen.
En als je nu wel geld bespaart omdat je je voor barre tijden wilt wapenen, dan zul je dat straks niet willen uitgeven aan luxe of onnodige dingen of/zoals in een restaurant, zeker als dat nog duurder is geworden.
Verder denk ik en hoop ik, dat mensen ook de voordelen van een ander, soberder bestedingspatroon hebben ontdekt: dat je in je eigen land heel veel leuke uitstapjes kunt maken en nog heel wat te ontdekken hebt. Dat het bijzonder prettig is om zelf te koken en dat thuis op te eten. Dat thuis spelletjes doen minstens zo leuk is als buiten de deur. Dat geld uitgeven aan spullen veel minder leuk is dan het hebben van leuke ervaringen.
Dat het straks “als de wereld weer open kan” heerlijk is om je vrienden weer te begroeten met kussen en een omhelzing, daar zit voor mij de werkelijke waarde. Dat ik weer met mijn gezicht dicht bij dat van een ander die niet tot mijn huishouden behoort kan zitten kletsen. Dat ik weer mag zingen samen met mijn honderd koorgenoten en we weer concerten kunnen geven met meer dan duizend mensen in de zaal.
Er groeit een generatie op die het milieu echt belangrijk vindt, niet een kwestie van een beetje afvalscheiden en de auto eens wat vaker laten staan. Deze generatie zal veel minder geld uitgeven aan spullen, vliegvakanties en andere overbodige dingen.
We gunnen de mensen toch wel iets? vraag je. Dat leest alsof de dingen die je daarvoor noemt heel erg zijn. Maar juist ook je grote voorbeeld, MMM, zou die alternatieve invulling van de vakantie toejuichen of het schrappen van uiteten gaan.
Dank voor je uitgebreide reactie. Wellicht voor de stedelijke bewoners dat het makkelijk is om geld uit te geven. Als je hier Thuisbezorgd opent, komen er exact 0 mogelijkheden naar voren :-).
Het deel over mensen iets gunnen is wat ik schrijf vanuit de “goegemeente”. Ik ga niet vaak uit eten en vliegen voor vakanties weiger ik pertinent. Totale verspilling. De werkelijke waarde zit inderdaad in het weer zien en omhelzen van mensen. Een barbeque in de tuin met vrienden. ’s Avonds pilsen etc.