Het valt niet te ontkennen: we leven in tijden van hoge inflatie. Ongeacht het exacte percentage, wordt het leven duurder. Energie, boodschappen, brandstof en allerhande diensten. Vrijwel alles wordt duurder.
Volgens traditionele economische modellen is dat gunstig voor mensen die schulden hebben, en ongunstig voor mensen die geld hebben uitgeleend. In deze blogpost probeer ik op een rijtje te zetten hoe je gebruik kunt maken van de positieve kanten van de inflatie.
Netto-contante waarde in het kort
Dat heeft alles te maken met de gedachte (of het feit) dat geld nú meer waard is dan in de toekomst. Dit is een menselijk verschijnsel. Zeg nu zelf: wil je nu 100 euro in de hand, of volgende week? Het antwoord zal voor de meesten “nu” zijn. De vervolgvraag is: hoeveel moet er geboden worden om vólgende week geld te krijgen? 103? 105? Dat hangt van veel factoren af. Bijvoorbeeld het risico dat de persoon die jou volgende week 100 EUR wil betalen, er nog wel is. Of dan het geld nog wel heeft om die 10x euro aan jou te betalen.
Je wilt dus meer: en daaruit vloeit het begrip “rente” voort, en een afgeleide is de “netto contante waarde”.
Inflatie leidt tot hogere rente
Doorgaans leidt inflatie tot een hogere rente. Inflatie is immers het gevolg van teveel geld in de economie, waardoor producten duurder worden. De kans dat je volgende week net zo veel kunt kopen als nu, is een risico. En daardoor wil je in de toekomst méér geld om dit risico af te dekken.
Bovendien maakt een hogere rente het duurder om geld te lenen. Hierdoor is het minder aantrekkelijk om bijvoorbeeld te investeren en is het aantrekkelijker om het geld te sparen.
Uiteindelijk wordt er minder geconsumeerd of meer geproduceerd (tegen hogere prijzen), net zo lang tot alles in balans is.
Inflatie is echter niet overal gelijk
Inflatie is op sommige plekken in de wereld groter dan elders. En vice versa. Maar ook worden niet alle producten even zwaar getroffen. Een accijnsverhoging op tabak, alcohol en benzine heeft bijvoorbeeld een inflatie-opdrijvend effect. Maar voor mensen die niet roken, geen alcohol drinken en elektrisch rijden hebben hier niets mee te maken.
Idem dito voor een hypotheek. Een woning kan wel duurder of goedkoper worden. En de rente stijgen of dalen. Maar je aflossing blijft gelijk en de te betalen rente blijft gelijk zo lang als dat rente vast staat.
Het percentage kosten wat niet beïnvloed wordt door de inflatie is per huishouden verschillend. Hieronder in blauw het percentage uitgaven in mijn huishouden wat niet onderhevig is aan inflatie (39%) en het percentage wat wel onderhevig is aan inflatie, de resterende 61%.
Het idee leeft bij velen dat “alles veel duurder wordt” als de inflatie bijvoorbeeld 10% is. Maar hoe groot is nu wérkelijk de impact als de kosten met 10% stijgen? Het effect is opvallend klein. De inflatie-gevoelige uitgaven stijgen tot 63%, en de inflatie-ongevoelige uitgaven dalen tot 37%. Dat zegt nog weinig over het inflatie-niveau binnen jouw huishouden. Echter, in dit rekenvoorbeeld bedraagt de “persoonlijke inflatie” 6.06%
Hoe gaan we de inflatie nu laten werken vóór ons?
Laat het duidelijk zijn: schulden worden natuurlijk niet kleiner van inflatie. Sterker nog: als je inkomen niet meestijgt kun je simpelweg in de problemen. Ongeacht of de netto contante waarde laat zien dat het “reëele bedrag” lager is geworden.
Inflatie eet de schulden niet weg, in weerwil van wat bijvoorbeeld mijn eigen notaris denkt en ook een hypotheekadviseur me wel eens heeft verteld. Het is je nonsens.
Maar je kunt wel degelijk iets doen hiermee. Namelijk je inkomstenstijging meenemen.
Met een beetje mazzel houden de inkomstenstijgingen gemakkelijk gelijke tred met de werkelijke (persoonlijke) inflatie.
Stel je geeft 50.000 EUR per jaar uit. De uitgaven die niet door inflatie worden beïnvloedt bedragen nu 19692 EUR. De overige uitgaven zijn gezamenlijk 30308 EUR.
Bij een 10% kostenstijging nemen de uitgaven toe tot 19692+ 33.338,80 EUR. In totaal dus 53.030,80 EUR: de eerder genoemde 6%.
Stel je nu voor dat je een inkomen hebt (netto) van 64.930 EUR per jaar. Inclusief toeslagen en de hele rambam van teruggaves etcetera. Dit inkomen laten we nu stijgen met de genoemde 6%.
Het netto-inkomen stijgt nu tot 68.866 EUR: 3936 EUR meer dan hiervoor.
Een inkomstenstijging van “slechts” 6% leidt dus al tot een inkomstenstijging die 29.6% hoger is dan de inflatie in absolute cijfers.
Deze inkomstenstijging kun je gebruiken om je schulden af te lossen en gebruik te maken van de inflatie.
(Leuke noot: door het aflossen van je schulden wordt je in relatieve zin afhankelijker van de inflatie, omdat met name de schulden op langere termijnen zijn vastgesteld).
Zie daar ook de loonspiraal van Klaas Knot
Er is de afgelopen tijd best wat ophef geweest over uitspraken van de voorzittern van De Nederlandsche Bank (DNB), dhr. Klaas Knot. Meneer Knot snapt bovenstaande natuurlijk zeer goed, en dat is precies waar hij voor waarschuwt. Vrijwel niemand in de bevolking wordt getroffen door het volledige effect van de inflatie. De werkelijk ervaren inflatie is vrijwel altijd lager dan de berekende inflatie.
Een loonstijging van 10% zoals door velen gevraagd (immers, de inflatie is ook 10%) leidt tot een inkomstenstijging (in dit voorbeeld) van bijna 6500 EUR. De inflatie is dus met meer dan 100% gecorrigeerd. De koopkracht stijgt enorm en er wordt méér geld uitgegeven.
Ik heb ook wel eens nagedacht over het deel van mijn (onze) uitgaven die niet aan inflatie onderhevig zijn. Hypotheek is natuurlijk een belangrijke, maar ik heb ook een leaseauto waardoor de stijging van de benzineprijs geen (direct) effect had. Daarnaast gelukkig een langlopend energie contract. Wat ik echter lastig vind is dat al die zaken in meer of mindere mate tijdelijk zijn, mijn energiecontract stopt een keer, er zal ook wel eens een moment komen dat ik geen leaseauto meer heb, etc. Inflatie is echter niet tijdelijk. Afgelopen jaar 10%, dit jaar ook weer 4% ? Er komt een moment dat ik de rekening alsnog ga krijgen, bv als ik over x jaar zelf weer een auto ga kopen en die dan veel duurder is geworden in vergelijking met 2020. Dan heb ik die loonstijgingen hard nodig. Of moet ik niet zo denken?
Inderdaad, zo moet je niet denken ;-). Natuurlijk zijn de factoren tijdelijk. Je energiecontract staat een tijdje vast. Brandstofkosten heb je niet. En je hypotheek is ook min of meer vast.
Dus juist nu ben je het schoolvoorbeeld dat salarissen harder zullen stijgen dan dat je zelf getroffen bent. Als je nu al stijgende kosten had van voornoemde factoren, dan zou het grootste deel van de stijging al teniet gedaan zijn. Maar zeker als je minder vatbaar bent voor die inflatie, is het mooi dat je daar nu al voor gecompenseerd wordt. Die klap komt later mogelijk, maar de loonstijging heb je (mogelijk) nu al.
Klopt het wel dat je niet zo moet denken?
M wordt via het hogere salaris nu al gecompenseerd voor in de toekomst hogere auto en energie kosten, maar het is onvermijdelijk dat M. die kosten gaat betalen als hij geen concessie doet in het type auto/hoeveelheid energie.
Dat zal betekenen dat als M. over x jaar weer een auto gaat kopen, hij daarna een hogere persoonlijke inflatie zal hebben dan de werkelijke inflatie. Hij zal de inflatie van 1.0x^n in 1x moeten slikken. Gelukkig heeft hij dan n jaar kunnen sparen om dit op te vangen. Als hij boekhoudkundig hier een reservering voor gemakt had, was zijn persoonlijke inflatie al een stuk hoger geweest en mogelijk dichter bij de werkelijke inflatie.
Er zit dan puur een faseverschuiving (met overshoot) tussen de huidige en persoonlijke inflatie, als we puur kijken naar uitgaven die hun waarde verliezen over tijd (huur, diensten, auto, boodschappen).
De uitzondering hierop is goederen die hun waarde houden (huis/grond). Die dempen de pieken in de persoonlijke inflatie.
Ik denk het wel. Ik zal daar van de week eens aan rekenen, als ik iets meer tijd heb. Een Amerikaan zou zeggen dat ik “swamped” ben, ofwel nogal druk.
Een onbekend gevoel de afgelopen jaren kan ik je verzekeren!
Maar wel een lekker gevoel denk ik, weer die adrenaline van veel gedaan krijgen in korte tijd?
Het is zeker lekker om “druk” te zijn.
Precies wat ik al eens eerder aangaf. De algemene inflatie is absoluut niet mijn persoonlijke inflatie.
Doordat wat er binnenkomt wel omhoog is gegaan gebaseerd op de algemene inflatie krijg je in mijn geval de interessante paradox dat ik in plaats van minder juist meer te besteden c.q. overhoudt dan daarvoor.
Misschien is het iets voor een blogpost,” Op welke manier verklein ik de (persoonlijke) inflatie waardoor ik minder kwetsbaar wordt voor grote (algemene) inflatie sprongen.”
Twee hele belangrijke aspecten daarbij zijn denk ik
1) koophuis, waarbij de kosten qua hypotheek voor 30 jaar (redelijk) stabiel zijn.
2) veel minder uitgeven dan je ontvangt.
Een koophuis helpt zeker. De rentevaste periode minder.
Stel je hebt een lineaire hypotheek van 360.000 EUR. Dit levert een aflossing op van 1000 EUR per maand. In de eerste maand betaal je met 2% rente 600 EUR + 1000 EUR. Met 6% rente zijn de maandlasten 1200 EUR hoger, namelijk 2800 EUR in totaal.
Na 5 jaar is dit verschil teruggelopen tot 1007 eur per maand ipv. 1200 en na 10 jaar is het verschil nog 800 EUR.
Ondanks een verdrievoudiging van de rente zouden de kosten dus veel minder sterk stijgen dan je op het eerste gezicht in zou schatten. Juist in tijden van méér inkomen op het moment dat je een sterkere loonstijging hebt dan kosten, is het zeer gunstig om extra af te lossen. Het maakt je later minder kwetsbaar.
Het tweede punt is evident: als je meer uitgeeft dan je ontvangt ben je een “sitting duck”.
“Een loonstijging van 10% zoals door velen gevraagd (immers, de inflatie is ook 10%) leidt tot een inkomstenstijging (in dit voorbeeld) van bijna 6500 EUR. De inflatie is dus met meer dan 100% gecorrigeerd. De koopkracht stijgt enorm en er wordt méér geld uitgegeven.”
Je lijkt te vergeten dat de totale hoeveelheid geld die je per maand kan sparen (en het reeds gespaarde geld), ook 10% minder waard worden vanwege de inflatie. Dus een 10% loonstijging bij een inflatie van 10% levert nominaal niets op, ook al is je persoonlijke inflatie 6,06%. Je kan nu eenmaal lastig meer schulden in je hypotheek stoppen, of nutteloos meer zonnestroom verbruiken waar de inflatie 0% is. Absoluut en nominaal zijn twee verschillende zaken.
Je 6,06% persoonlijke inflatie over je totale uitgaven klopt alleen als je persoonlijk inflatie 10% is. Als je veel consumeert van producten die veel in prijs stijgen is je persooonlijk inflatie veel hoger.
Het is evident in dit voorbeeld dat de persoonlijke blootstelling 10 procent is om de rekensom te maken toch? Dat is nb de aanname.
Die aanname betwist ik ook niet, geef alleen, misschien overbodig, aan dat er impliciete zaken in je aanname zitten.
Ik betwist echter wel de hoofdconclusie van je post dat je “koopkracht enorm stijgt” (in jouw situatie). Daar ga je helaas niet op in :-).