Klimaatadaptatie

Het klimaat verandert. Een weekje kou doet daar niets aan af: de wereldtemperatuur stijgt en stijgt bovendien steeds sneller. 2016 was het warmste jaar (op wereldschaal gemeten) sinds het begin van de metingen. 2020 kwam gelijk uit. Het verschil tussen de twee? 2016 was een jaar met een zgn. (sterke) El Nino, welke in 2020 niet speelde. El Nino is een natuurlijk verschijnsel waarbij er warm water aan de oppervlakte komt in de Indische oceaan, waardoor het wereldwijd iets warmer is in een El Nino jaar. Een jaar waarin géén El Nino speelt en wél net zo warm eindigt, is naar verhouding dus warmer. Anders gezegd: tijdens het volgende El Nino jaar gaan de records onherroepelijk sneuvelen.

We zien het ook de in de wereld om ons heen. Nederlandse winters zijn afwezig (zelfs met deze week zeer stevige vorst zal deze winter als “normaal” de boeken ingaan). De lentes worden droger, de zomers warmer en het groeiseizoen langer. De periodes van droogte worden afgewisseld met zeer natte periodes. Op grotere schaal zien we gletsjers in rap tempo terugtrekken in de Alpen en in Noorwegen, bergen afbreken door het smelten van permafrost en grote sinkholes in Rusland door het smelten van de bodem.

De Groenlandse ijskap smelt: de aangroei van sneeuw gaat op zich sneller dan het smelten, maar als je het afkalven van de gletsjers die in zee uitmonden meeneemt, slinkt het rázendsnel.

Ondertussen hebben we politici zoals voorheen Trump maar ook Baudet en anderen die ontkennen dat er iets aan de hand is. Er wordt geframed dat het nemen van maatregelen geld kost (men blijft liever geld overmaken naar het Midden-Oosten), dat er massaal vogels sterven, dat windturbines & zonnepanelen produceren meer energie kost dan wat ze opleveren en dat elektrische auto’s op kolencentrales rijden. Overigens, zelfs op kolenstroom stoot een elektrische auto minder CO2 uit, inclusief het productieproces.

Het ontkennen van feiten is stuitend, arrogant en bovenal gevaarlijk. Los van mijn politieke kleur en mijn status als boomknuffelaar. Maar dat terzijde: we zijn het punt van het kunnen voorkomen van de zogenaamde “1.5C van Parijs” ruimschoots voorbij. Ook de 2C gaan we niet droog houden…En gezien de wereldwijde samenwerking (en vooral het gebrek daaraan) bij de corona-crisis, heb ik vrij weinig hoop dat dit voor een minder zichtbare crisis beter gaat.

Zelf probeer ik zoveel mogelijk in te zetten op klimaatadaptatie en wat ik zelf kan doen. Voor regelmatige lezers zal het bekend zijn: ik woon in een goed geïsoleerd huis, met veel zonnepanelen, lage temperatuurverwarming, verwarm met airco en rij in een elektrische auto (en een plug-in hybride). Ons finale energieverbruik voor het gehele huishouden (elektriciteit, gas, brandstof) is 27.000kwh per jaar. Dat is fors, maar stukken minder dan “vroeger”. In 2016 bedroeg het namelijk nog een slordige 32.000kwh en dat was exclusief de auto’s. Daar zou nog een slordige 20.000kwh voor bijgeteld moeten worden (benzine & diesel bevatten ongeveer 9kwh aan energie per liter).

Maar ook aan de adaptatie kant probeer ik mee te buigen. Dat is het vastleggen van koolstof in de tuin, zorgen dat er meer water in de grond kan zakken en plantensoorten kiezen die beter tegen droogte (en nattigheid) kunnen. We hebben afgelopen voorjaar enkele boompjes geplant, maar ook tientallen planten. Enkele muren die zijn blootgesteld aan de zuidelijke hitte worden “bekleed” met bramen, frambozen, vijg, druiven, kiwi en passiebloem. Daarmee worden die muren minder warm en hebben wij ’s nachts minder last van het “hitte-eiland-effect”. Hierbij blijven steden (en dorpen) in de zomer warmer ’s nachts, doordat de muren en andere steenoppervlakten veel warmte absorberen en dit ’s nachts weer langzaam afgeven.

Ik word dan ook treurig van zeer keurige tuintjes: volledig betegeld, met een aantal potten voor wat “groens”. Die potten moeten regelmatig water en mest. Mijn voorstel: haal eens wat tegels uit je tuin. Begin met 1, later 2. Het onkruid wieden valt wel mee als je hier gewoon een grotere plant in zet. Als het regent kan het water hier de bodem inzakken (in ieder geval beter dan door een tegel heen!) en het is goed voor het bodemleven. Die groene planten zorgen verder voor afkoeling (of voorkomen opwarming van de tegels, door verdamping uit de bodem en schaduwwerking).  En het schijnt heel goed te zijn voor je gemoedstoestand. We zijn niet geboren om in een betonnen jungle te leven.

Wellicht kunnen we, als we het met meerdere mensen doen, zorgen voor een betere grondwaterstand, minder verzilting en een koelere stad. We kunnen ook een aanzienlijke hoeveelheid CO2 vastleggen in de bodem en erboven: op de plek van 1 tegel kan gemakkelijk een wilg groeien (of een ander boompje die je makkelijk kunt knotten, zodat deze niet te groot wordt). Met 8 miljoen huishoudens betekent 1kg per huishouden per jaar al 8000 ton.

Ik probeer dit jaarlijks makkelijk te overtreffen – wie doet er mee?

Kosten van aanpassing & actie

Het nemen van actie kost veel geld: het ophogen van dijken (wat maar beperkt mogelijk is), het verplaatsen van steden en allerlei andere maatregelen. Maar het op korte termijn aanpassen van je tuin en woning op grotere hitte en droogte is tamelijk goedkoop. Een appelboompje kost 15 EUR, een wilgenstekje kun je gratis wel ergens krijgen. Een tegeltje er uitwippen is ook gratis. Het volplanten van je gevels met bramen en dergelijke kost misschien 100 EUR. Maar heeft direct een voordeel: je hebt lekker fruit, de bijtjes & vlinders worden er blij van (en de vogels ook) en je gevel blijft een stuk koeler in de zomer. Hierdoor blijft je huis koeler en koelt de tuin beter af in de korte zomernachten.

Het voorkomt ook een hoop ellende met wateroverlast: je zult versteld staan hoeveel water er in de bodem weg kan zakken als je een gezonde bodem hebt. Mijn wadi is gemaakt op kleigrond, maar heeft tot nu toe al het water opgevangen van mijn tuinhuisje (30m2). Sinds oktober (toen heb ik de regengoot in de wadi laten stromen) is er al een kleine 10.000 liter de bodem ingevloeid. Dit terwijl de oppervlakte van de wadi zelf hooguit 2m2 is. Dit geeft een buffer voor de zomer en voorkomt ook heel wat water in de achtertuin. Als méér mensen dit soort maatregelen nemen, is er minder wateroverlast op straat en minder noodzaak voor gemeentes om riolen aan te pakken. Ook is er minder verdroging en verzilting. Win-win toch?

Enfin: ik hoop dat een ieder wat bewuster omgaat met de wereld om zich heen. Een kleine bijdrage helpt al enorm en kost geen geld en nauwelijks tijd. Doen dus!