De afgelopen anderhalve week is er veel ophef geweest over de megawinsten van de grote olie & gasbedrijven. Shell, TotalEnergies, ExxonMobil, BP en Equinor: allemaal schreven ze recordwinsten. Het sentiment is even herkenbaar als voorspelbaar: “Hoe kan het zo zijn dat dit soort bedrijven megawinsten schrijven in tijden dat de hardwerkende mens krom ligt om de energiereking te betalen? En alle winsten gaan naar de aandeelhouders!”
Vaak gaat dit gepaard met sentimenten dat alle aandeelhouders grote boeven zijn op luxejachten in Monaco met een penthouse in Dubai. De werkelijkheid is anders: veel aandelen worden gehouden door diverse pensioenfondsen, overheden en institutionele beleggers zoals BlackRock en dergelijke. Die laatstse zijn niet zélf direct investeerder. Althans: zij houden de aandelen wel aan, maar dat is in vrijwel alle gevallen het gevolg van het beleggen in Exchange Traded Funds (ETF’s). Als een ETF bijvoorbeeld de AEX volgt, dan zal een institutionele belegger automatisch houder moeten worden van aandelen in die index. Dat is dus niet per se een “keuze”.
Dat gezegd hebbende: ook Geldsnor is houder van aandelen in Shell. Ook ik profiteer dus van de megawinsten die dit bedrijf heeft geschreven.
Schuivend sentiment: is het ethisch?
In een vrije markt economie maakt “de markt” de prijzen. Er is een vraag, er is een aanbod. Wanneer de prijzen hier elkaar ontmoeten, komt er een transactie tot stand. Het product wordt verkocht.
In de olie & gasindustrie werkt dit niet anders: er is een bepaalde vraag, en een bepaald aanbod. Maar er spelen een aantal belangrijke factoren: zo is het aanbod tamelijk stabiel. Een olieput of gasbron produceert en levert zijn producten. Deze kun je harder of zachter laten pompen, zodat er meer of minder uitkomt. Maar het aantal putten en bronnen is stabiel. Je hebt niet zomaar eventjes nieuwe putten en bronnen er bij. Dit onderzoek duurt lang en is in grote mate een politiek spel. Concessies, steekpenningen, bodemonderzoek, milieu-onderzoek: het duurt jaren voordat een nieuwe bron werkelijk in gebruik genomen kan worden.
Daar schuilt een enorm risico. Als de vraag naar gas niet significant afneemt, maar wel één van de grootste leveranciers buitenspel wordt gezet, dan stijgt de prijs enorm. Immers, zo werkt de markt. De vraag blijft quasi-gelijk, maar het aanbod wordt afgeknepen.
Andere landen springen in dit gat. We noemen het vaak als “land X levert zoveel gas”. Maar het zijn slechts de landen die eigenaar zijn van de velden: de concessies om ze te exploiteren liggen bij bedrijven als… Shell, BP, TotalEnergies, ExxonMobil en Equinor. De prijs stijgt dus enorm (de groothandelsprijs is verzesvoudigd). Maar de exploitatiekosten gaan niet omhoog. Althans, niet significant.
De vraag rijst echter of dit ethisch is. In eerste instantie vond ik het niet zo’n probleem. Immers, het is een vrije markt, en kennelijk zijn we bereid om er voor te betalen. Maar is dat wel zo?
Feitelijk is dat niet zo, namelijk. We zijn niet bereid om er voor te betalen, maar voor een groot deel hebben we geen keuze. Het leven zoals we kennen in Europa is niet vol te houden zonder verwarming en elektriciteit. Het zijn basisbehoeftes. Basisbehoeftes waarin op korte termijn geen alternatieven te vinden zijn. Een onverwarmd huis is niet leefbaar. Een maatschappij zonder elektriciteit of brandstof is niet haalbaar, althans niet van de een op de andere dag.
En daar is volop misbruik van gemaakt. Het meest frappante is namelijk dat de grootste winst gemaakt is in het vierde kwartaal van 2022: een kwartaal waarin de gasprijs daalde. Maar vermoedelijk ook veel oudere contracten (tegen een lagere prijs) zijn afgelopen en vernieuwd zijn met de hogere prijzen van het vierde kwartaal.
Wat hier in het meest pijnlijke is, is de totale onwil en gebrek aan communicatievaardigheden van deze firma’s. Verwachten zij dat wij als aandeelhouder hier blij mee zijn? Er wordt met geen enkele compassie gesproken over hun megawinsten. Er worden geen nieuwe projecten aangekondigd om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen of dubieuze regimes. Met grote dividenden worden de aandeelhouders (vaak overheden, zeker bij Equinor) tevreden gehouden.
Of je doet wat TotalEnergies doet: je verhoogt je kosten door al je personeel overal zonder blikken of blozen een volledige inflatiecompensatie te geven. Een inflatie die grotendeels wordt aangejaagd door hun (sector breed) hoge prijzen.
Maar ook krijgen ze miljarden en miljarden in kas om hun business model in stand te houden. Opkopen van startups die het ze moeilijk maken of alternatieven bieden. Lobbyen voor wetgeving (of een beperking daarvan). En een verdere legitimatie van het fossiele business model: er valt geld mee te verdienen.
En de pest is: we kunnen er vrij weinig tegen doen. Als consument, maar ook de grootverbruikers niet: de firma’s zijn almachtig. Dat zien we al aan het getraineer in Groningen, of het afhandelen en verwoesten van de Nigerdelta of het socialiseren van de kosten van DeepWater Horizon en andere olierampen.
Maar we zien het ook aan het totale gebrek aan prijselasticiteit. De prijzen kunnen zo hoog opgedreven worden als men wil: want op korte termijn is er nauwelijks een correlatie te vinden tussen de prijs en het verbruik. Bij een prijsstijging van 600% op de groothandelsprijzen is de consumptie slechts 15% gedaald. Dat is een prijselasticiteit van 2.5%. Aanzienlijk kleiner dan bij voedsel (waar ook veel meer alternatieven zijn), woningen of transport.
Op langere termijn is het wellicht een ander verhaal: er wordt immers massaal vergroend. Overal in Europa zie je enorme inspanningen om meer zonne-energie te verkrijgen en meer windturbines te plaatsen. Dat gaat de winsten op korte termijn zeker niet drukken. Maar op lange termijn kan dit wel degelijk het verdienmodel onderuit halen. Maar het gaat langzaam. Te langzaam.
Voorlopig hou ik mijn aandelen Shell aan. Ze zijn van alle genoemde firma’s het minst-kwaad en de uitgekeerde dividenden gebruiken we voor nuttige alternatieven. Voor 2024 heb ik grote plannen om volledig zelfvoorzienend te zijn op energie-gebied. Zélfs in de winter, zonder saldering…
Helaas hebben “bedrijven” geen compassie als ze zo groot zijn. Uit het oog uit het hart enzo.
Enige oplossingen die ik zie zijn stoppen met producten afnemen (moeilijk in NL met elektriciteit die voor een groot deel van gas af komt) en activistische aandeelhouder worden.
” Voor 2024 heb ik grote plannen om volledig zelfvoorzienend te zijn op energie-gebied. Zélfs in de winter, zonder saldering…”
Ik ben erg benieuwd hoe je dit gaat doen !
Ga je anders of nog minder verwarmen ? Ga je nog wel je auto accu’s thuis vullen ? Zet je een windmodelen in de tuin ?
Het lastige in de winter (vooral december en januari) is dat er minder zon is en dus minder opbrengst van je zonnepanelen. Ik weet dat het niet 0 is, en bij zonnige dagen is het soms ook best veel. Je kan dus (auto) accu’s vullen, maar je hebt in de wintermaanden ook soms dagenlang een lage opbrengst. En dan gaan die accu’s een keer leeg…
“Volledig zelfvoorzienend” zonder heel veel in te leveren op verbruik is m.i. in december/januari erg lastig in Nederland. En het is waarschijnlijk ook onbetaalbaar.
Nu weet ik dat jij, sinds je dynamische tarieven hebt, al veel let op wanneer je stroom verbruikt. Dus wellicht ga je daar in 2024 nog een stap verder mee.
Windmodelen moet natuurlijk windmolen zijn…
Dacht ik al. Ik kom er op terug!
“En de pest is: we kunnen er vrij weinig tegen doen”: de pest is dat we er weinig aan hebben gedaan. We hebben onze eigen gasbel verpatst aan het Britse Shell en het Amerikaanse ExxonMobil. Voor onze energie hebben we onszelf afhankelijk gemaakt van het Zweedse Vattenfall en het Duitse E.ON. En als klap op de vuurpijl verwacht onze naieve regering dat de NAM de problemen van Groningen goed afhandeld…
Energievoorziening is een essentie voor een land, het is helemaal niet gek dat je dat in staatshanden houdt. Op die manier kan je de prijzen beter sturen en kan het hele land meeprofiteren van eventuele winsten.
Met “we” bedoel ik wij, de kleine consument. Al is er wel zóveel zonne-capaciteit bijgeplaatst afgelopen jaar dat dit de energieleveranciers serieus omzet gaat kosten. Ik schat dat de hoeveelheid fossiele brandstof voor energie-opwekking dit jaar zomaar 25% lager kan zijn dan vorig jaar.
Gelul voor de bühne over de olie bedrijven, de meeste weten niet eens welke producten er allemaal van fossiele grondstoffen worden gemaakt. Daarnaast hoor je nooit iemand over bijvoorbeeld de Rituals of Amazon die helemaal onethisch bezig zijn.
De producten die gemaakt worden van fossiele brandstoffen zijn in principe een minder groot probleem: het gaat namelijk om de oxidatie van de fossiele brandstoffen. Het verbranden er van. Op zich is een kunststofproduct, of andere grondstoffen geen probleem los van de energie-intensiviteit van de productie.
En Rituals en Amazon zijn zeker onethisch. Amazon komt hier het huis niet in. Maar “whataboutism” verandert niets aan de ander.
“Voor 2024 heb ik grote plannen om volledig zelfvoorzienend te zijn op energie-gebied.”
Interessant! Onze buren zijn off grid… gaaf hoor, maar wel behelpen soms. Ik denk dat jij meer luxe gaat behouden, wacht jouw post in spanning af!
Tja, ik vind het dubbel. Aan de ene kant helemaal mee eens, vervuilend, niet goed voor de planeet etc. Aan de andere kant hebben we er zelf schuld aan en is het een illusie om te denken zonder fossiele brandstof te kunnen. Dat is een blijvertje totdat een andere goedkope, gemakkelijk te produceren en te vervoeren brandstof wordt ontwikkeld.
Zoals je zegt, heb je zelf ook aandelen Shell. Zelf heb ik ze ook en geloof ik dat ook de wal het schip Shell zal keren richting een groenere toekomst.
Ik geloof niet in de loze beloftes van Shell. Al die olie-giganten lopen al jaren te pronken met hun “groene” initiatieven maar het is een grote nepperij. Hun lobby zorgt er wel voor dat de wetgeving goed voor hun uitpakt. Al die trucs zoals het afzetten van CO2 door bomen te planten, waar uiteindelijk maar weinig van terecht komt. Mensen aanpraten dat ze zelf het probleem zijn met hun “carbon footprint”. Allemaal super handig bedacht door marketingmannetjes om zo weinig mogelijk zelf de portemonnee te moeten trekken voor de schade die ze zelf veroorzaakt hebben. De situatie in Groningen spreekt boekdelen.
Was het maar zo dat al het personeel van TotalEnergies volledige prijscompensatie krijgt…. in Nederland ligt het bod nu rond de 4% weet ik (mijn partner werkt daar). Best weinig gezien de enorme winst die ze maken….