Hoewel ik reeds eerder gemeld heb dat inflatie vrijwel zuiver persoonlijk is, is er momenteel wel iets aan de hand. “Men” ziet dit nog niet. Maar het staat te gebeuren.
Want wat is er nu aan de hand? Het gros van de mensen heeft niets te lijden (op financieel vlak) van de corona-crisis. De inkomsten lopen door en zijn vaak zelfs nog groter. In veel gevallen dekt immers de reiskostenvergoeding niet de werkelijk gemaakte kosten en gezinnen met kinderen hebben veel geld teruggekregen (afhankelijk van het inkomen) omdat de kinderopvang en buitenschoolse opvang dicht was.
Aan de andere kant was het schier onmogelijk om geld uit te geven. Natuurlijk zijn er veel verbouwingen gedaan aan huizen, maar dit zijn voornamelijk naar voren getrokken klussen en maar weinig écht extra werk. Maar het kopen van kleding en schoenen was vaak niet mogelijk en veel gelegenheden waarvoor men kleding koopt zijn geannuleerd: geen bruiloften, recepties, feestjes, of als belangrijkste: geen impulsaankopen door “even te gaan shoppen”.
Ook de bestedingen in restaurants en aan vakanties en entertainment zijn bijzonder laag. Het gevolg: honderden miljaren euro’s staan te wachten op spaarrekeningen. De meeste mensen hebben niets extra afgelost of geïnvesteerd, uit angst voor slechtere tijden.
De gevolgen laten zich raden
Ondertussen lopen de grondstofprijzen op. Niet zozeer de olieprijzen, maar bijvoorbeeld future-contracten voor rijst, graan en maïs. Dit zijn bepalende gewassen voor voedselprijzen.
Maar ook de capaciteiten in bepaalde industriën zijn teruggeschroefd. Shell verkoopt of sluit een aantal raffinaderijen bijvoorbeeld vanwege de lage vraag. Reisorganisaties gaan failliet, restaurants en cafés zijn dicht en zullen niet allemaal opnieuw openen. Heel veel ook wel: de steunmaatregelen zijn ongekend, maar zullen uiteindelijk door ons betaald moeten worden. In veel gemeenten stijgen dan ook de gemeentelijke belastingen omdat bijvoorbeeld de toeristenbelasting wegvalt. Het is wachten tot de rijksoverheid hetzelfde doet met loonbelastingen en winstbelastingen.
In het derde kwartaal wordt alles beter: dan is er veel gevaccineerd en kan de wereld weer open. We gaan mássaal ons geld weer uitgeven in de economie. Maar wel in een economie die iets nauwer is opgezet. Er zijn minder restaurants om uit te kiezen, terwijl meer mensen uit eten willen. Er zijn minder reisorganisaties om minder hotels mee vol te boeken: met meer mensen. Er zijn minder vliegtuigen beschikbaar omdat nu eenmaal niet direct alle stewardessen en piloten weer opgeroepen zullen en kunnen worden.
En de belangrijkste wetmatigheid van economie is de wet van vraag en aanbod. Bij een aanbod wat groter is dan de vraag dalen de prijzen. Wanneer de vraag groter is dan het aanbod, stijgen de prijzen. Dit laatste gaat er (dat is mijn verwachting) hoe dan ook gebeuren in een aantal sectoren. Bijkomend nadeel is het verband met prijselasticiteit.
Prijselasticiteit wil zeggen hoe gevoelig men is voor het stijgen van de prijs. Als je brood 10% duurder wordt, zul je wellicht nog steeds brood eten. Maar er is een moment waarop je op zoek gaat naar alternatieven. Die daardoor ook een prijswijziging meemaken, en dat maakt het geheel tamelijk complex en moeilijk te voorspellen.
Maar wat nu als restaurants hun prijzen met 30% verhogen? Je bent zó lang niet uit eten geweest, nu kan het toch wel? Uiteraard is dat een persoonlijke keuze, maar het prijsopdrijvende effect kan wel eens heel groot zijn.
Tot op zekere hoogte kun je je hiertegen wapenen: je kunt er immers voor kiezen om niet uit eten te gaan, of op een andere manier je vakantie in te vullen of geen theaters te bezoeken. Maar we gunnen de mensen toch ook wel iets?
Helaas heeft inflatie een sterk “self-fulfilling” karakter. Een hogere inflatie leidt tot hogere kosten en tot hogere looneisen van vakbonden, in verband met die gestegen kosten. Die zijn daardoor makkelijker op te brengen, waardoor er méér ruimte is voor prijsverhogingen. Ook de mensen die geen inflatie-correctie hebben (zoals veel gepensioneerden, door de lage rentestanden) worden hiervan de dupe. En veel overheden (en veel bedrijven) passen inflatiecorrectie toe op hun prijzen en kosten. Zelfs als de kosten niet werkelijk gestegen zijn – en dat leidt weer tot inflatie…
Op langere termijn overigens betekent inflatie doorgaans ook hogere rente en het relatief goedkoper worden van schulden…