Het bezitten van zonnepanelen is een lucratieve business. Zeker met de huidige hoge energieprijzen. Maar toch vooral dankzij de onwetendheid van installateurs en het bestaan van de salderingsregeling. Deze laatste is nogal aan verandering onderhevig en het hangt al jaren “boven de markt” dat deze aangepast gaat worden. De Geldsnor zou de Geldsnor niet zijn, als ik hier niet iets over zou schrijven.
Ik licht eerst kort toe wat de salderingsregeling inhoudt en waarom dit een probleem is op de lange termijn. Vervolgens laat ik het verschil in seizoensopbrengst zien, en daarna duik ik in de financiële gevolgen van de afbouw van deze salderingsregeling. Tenslotte zal ik laten zien hoe je voorbereid kunt zijn op deze afschaffing.
De salderingsregeling in het kort
Die salderingsregeling is vrij eenvoudig uit te leggen:
In de zonrijke maanden (lente & zomer, grofweg van maart t/m september) leveren zonnepanelen aanzienlijk méér op dan in de winter. Tevens verbruik je in de winter meer elektriciteit. Wat je meer produceert dan het eigen verbuik, wordt afgetrokken van het geheel.
De gehele opbrengst van het jaar wordt op die manier afgetrokken van het gehele verbruik van een jaar: het wordt tegen elkaar weggestreept.
Dit maakt zonnepanelen heel interessant. Maar er kleven ook wel nadelen aan: het leidt tot grote pieken in de lente- en zomermaanden, die niet opgeslagen kunnen worden. In de winter is deze elektriciteit wel degelijk weer nodig, maar wordt dan op andere manieren opgewekt. Dankzij de grote financiële prikkel leggen duizenden mensen nu zonnepanelen, en miljoenen mensen hebben dit in het verleden al gedaan.
De seizoenseffecten op zonnepanelen
Zonnepanelen zetten licht om in elektriciteit. Vandaar de officiële term “photo-voltaïsche cellen”. Nu we toch bezig zijn met terminologie: de opbrengst meet je in kWh (kilowattuur). Het vermogen meet je in W of kW (watt/ kilowatt =1000W). De spanning meet je in Volt. De spanning op het zonnepaneel is tot aan de omvormer gelijkstroom (DC) en wordt door de omvormer omgezet in AC: wisselstroom, en dat op een voltage wat passend is voor het net.
Er zijn enkele bekende en minder bekende effecten op zonnepanelen. Maar het belangrijkst is natuurlijk de hoeveelheid zonneschijn.
Veel installateurs zullen je laten geloven dat er niet per se zonneschijn nodig is om de zonnepanelen te laten werken. En dat is waar, maar ook erg kort door de bocht. Een voorbeeld: een zonnige dag in mei levert op mijn systeem 65kWh elektriciteit op. Dit gaat gepaard met een maximaal vermogen van 8600W, en een voltage op de omvormer van bijna 1000 Volt. De omvormer zet dit om naar een spanning van maximaal 253V: daar boven schakelt de omvormer uit.
Een niet-zonnige dag in mei levert hooguit 20kWh op: ruim 60% minder. Dus ja: er is nog steeds productie, maar zonneschijn helpt enorm. In de winter is dit effect nog veel groter. Op een zonnige winterdag “oogst” mijn systeem 23kWh (december), terwijl een volledig bewolkte dag kan resulteren in letterlijk 0.
Dat brengt me echter meteen op een volgende misvatting, die vrij populair is onder sceptische kringen: in de winter leveren zonnepanelen niets op! Dat is niet waar: ze leveren (uiteraard) veel minder op. De maximale zonneschijnduur is natuurlijk korter en de intensiteit is lager. Maar er blijft een aanzienlijke productie over: de slechtste maand die ik ooit heb gehad was 180kWh (tegen de beste maand ooit: 1525kWh).
De winter heeft echter een belangrijk voordeel: de temperatuur. De efficiency van zonnepanelen wordt sterk minder bij hoge temperaturen. En dus ook sterk vergroot bij lagere temperaturen. Een koude dag in februari heeft derhalve een hoger maximaal vermogen dan een hete zomerdag.
Bovenstaande grafiek laat duidelijk zien dat de opbrengst van de wintermaanden vele malen kleiner is dan de periode maart-september.
Zoals gezegd, in de winter verbruik je aanzienlijk meer elektriciteit. Een vrijwel omgekeerde curve. Bij onderstaande grafiek is het belangrijk te weten dat ik voornamelijk stook op elektriciteit (airco). De grafiek is gecorrigeerd voor het opladen van de auto’s: dat is dus niet meegenomen.
De financiële gevolgen van het afbouwen van de salderingsregeling
Het afbouwen van de salderingsregeling kan verstrekkende gevolgen hebben, is althans het gevoel wat je krijgt in de media. Of dat ook zo is, ga ik narekenen. Dit op basis van mijn eigen verbruik uiteraard: de beste empirische data die ik tot mijn beschikking heb. In dit eigen verbruik is het opladen van de auto’s wél meegenomen, omdat die nu eenmaal mijn eigen verbruik vergroten.
Daar zit namelijk de crux in de (afschaffing van de) salderingsregeling: het gaat lonen om je het percentage eigen verbruik te verhogen. Dit houdt niets anders in dan het gebruiken van de elektriciteit op het moment dat het geproduceerd wordt.
Op dit moment is er voor velen een prikkel om overdag terug te leveren (tegen hoogtarief) en ’s nachts te verbruiken. Maar ook als deze prikkel er niet is, dan is het voor veel mensen nu eenmaal de praktijk dat je ’s avonds meer elektriciteit verbruikt. Koken, verlichting, televisie kijken, wasjes draaien: we doen het nu eenmaal als we thuis zijn. En dat is voor de meeste mensen ’s avonds.
Deze grafiek behoeft wat toelichting. De grafiek is een weergave van het directe verbruik vanaf de zonnepanelen in ons huishouden. Logischerwijs is dit in de wintermaanden veel hoger, omdat het absolute aantal kWh’s lager is. In het najaar van 2020 zijn we begonnen met het actief verwarmen met de airco. Het percentage direct vebruik is daarmee direct verhoogd. Van oktober t/m maart ligt dit boven de 40%. De rest wordt dus teruggeleverd (en gesaldeerd). Het record ligt dicht bij de 70%.
Hoger krijg ik het nog niet. Hoe dit komt? Het systeem op Huize Geldsnor is dermate groot dat er omstandigheden zijn dat het vrijwel onmogelijk is om het “op” te maken. Alleen de auto heeft een groot genoeg vermogen om alles op te kunnen snoepen. Ook in de winter betekent maximale zonneschijn dat ik anders de wasmachine, droger, vaatwasser en badkamerverwarming aan moet zetten. Tegelijkertijd. Een praktische onmogelijkheid: zoveel was héb ik niet.
Op dit moment is het simpel: ik produceer 10.000kWh per jaar (afgerond) en daarmee dek ik minder dan 100% van mijn eigen vebruik af. Ofwel: we profiteren maximaal van de salderingsregeling. 10.000kWh heeft een actuele waarde van 2100 EUR per jaar (oud contract).
Maar zoals gezegd, de salderingsregeling gaat aangepast worden. Dit is een jaar uitgesteld, tot januari 2025. Vanaf dát moment mag je nog maar 64% salderen en 36% wordt een “terugleververgoeding”. De tarieven van 2025 kan ik nog niet overzien, dus ik gebruik de actuele tarieven uit mijn contract voor deze berekening: terugleveren levert 11 cent op per kWh en direct verbruik blijft 21ct. De verbruiksgegevens betreffen in deze berekening de cijfers van 2021.
De situatie zónder salderingsregeling
Allereerst bepaal ik de situatie zónder salderingsregeling. Dit betekent: volle mep voordeel bij iedere kWh die ik zelf verbruikt heb: 21ct per kwh. En 11 ct voor iedere kWh die ik heb teruggeleverd.
De uitkomst is 1442 EUR. Dit ten opzichte van de eerder genoemde 2100 EUR op jaarbasis.
De terugverdientijd gaat nu van 4,5 jaar naar iets meer dan 6,6 jaar.
De situatie met 64% saldering
In de genoemde periode is er in totaal 9648kWh geproduceerd. Hiervan is 3667kWh direct verbruikt, tegen een voordeel van 21ct per kWh ofwel 770 EUR.
De resterende 5981kWh mag in 2025 voor 64%: 3828kWh dus wederom tegen de volle mep ofwel 804 EUR. De resterende kWh’s gaan tegen een terugleveringsvergoeding: 2153kWh * 0,11EUR: 236 EUR.
Het totaal is dus 1810 EUR. Een “verlies” van bijna 300 EUR tov. de volledige salderingsregeling nu.
De volledige grafieken: salderingsregeling per jaar
Bovenstaande kan wat overzichtelijker. Hiervoor heb ik de percentages als genoemd door solar Magazine genomen. De onderstaande grafiek loopt vanaf 2022 t/m 2031. In 2031 is het volledig “gedaan” met de salderingsregeling. De getallen zijn euro’s, gebaseerd op mijn opbrengst en verbruiksprofiel van 2021.
De nieuwe salderingsregeling levert in mijn geval cumulatief 2428 EUR minder op, maar nog altijd 2 maal de kosten van een volledig nieuw systeem. Bij een hogere elektriciteitsprijs loopt dit verschil verder op. Paradoxaal genoeg loopt (uiteraard) ook de terugverdientijd fors terug; bij een hoge stroomprijs is het systeem sneller rendabel, ondanks dat het “verlies” dankzij de salderingsregeling groter wordt.
Voorbereid zijn op het afschaffen van de salderingsregeling
Nu is het zaak om voorbereid te zijn op de afschaffing van de salderingsregeling. Hoe doe je dit?
Heel simpel, in theorie: het verhogen van je eigen verbruik op momenten dat de zon schijnt en het verlagen van het verbruik als het donker is.
Is een accu een oplossing? Zelf denk ik van niet. Een accu heeft alleen maar zin als je de opgeslagen elektriciteit ’s nachts wél verbruikt. Een accupakket van 10kWh moet je dus ook ’s nachts leeg weten te trekken. Anders zit je de volgende dag met een volle accu en lever je het alsnog terug.
En een 10kWh accu levert bij mij sowieso weinig op: de auto opladen verbruikt een veelvoud, en als ik die niet oplaadt krijg ik de accu niet leeg. Het zit ‘m dus meer in systematische aanpassingen.
In ons huishouden zijn we al vrij ver gevorderd met eigen verbruik. Ik durf te zeggen dat er weinig mensen zijn in Nederland met een systeem van gelijke grootte én een dergelijk verbruiksprofiel.
Onze grootste winst zal zitten in het verplaatsen van het verbruik. We hebben nu een elektrische auto met een iets groter bereik, waardoor we wellicht niet meer ’s nachts hoeven te laden (nu vaak de praktijk doordeweeks). Dit kunnen we dan op de vrije dagen doen.
Verder zitten wij redelijk aan de max: machines draaien overdag (tip: gebruik de functie voor uitgesteld verbruik!). Koken doe ik bij voorkeur als de zon schijnt; veel eten bereid ik dan al in de middag ipv. ’s avonds. Maar, ik werk vrijwel uitsluitend thuis. En dan is dat makkelijker.
Van de verlichting en dergelijke hoef je niets te verwachten. Dit is hooguit een paar honderd wattuur per dag en als de zon op is, hoef je geen lampen aan te hebben. Natuurlijk zóuden we de airco ook in de zomer kunnen gebruiken.
Maar de grootste sport is natuurlijk het verlagen van het absolute verbruik.
Conclusie: wat kost het afleveren van de salderingsregeling mij?
Ik denk dat we moeten omdenken. Het gaat niet om wat het kost. Je hoeft geen geld bij te betalen. Het levert minder op. Maar met een terugverdientijd van enkele jaren heb ik het idee dat heel veel mensen vooral (onwetende) media napraten en zelf géén idee hebben wat de werkelijke invloed is op hun eigen rekening.
Een beetje hetzelfde als met de uitvallende omvormers: gehuil uit onwetendheid. Uiteraard is 600 EUR per jaar een hoop geld (dat is het maximale verlies bij mijn huidige prijzen). Maar bij een systeem van 14 panelen (3000kwh/jaar) en hetzelfde profiel hebben we het over minder dan 2 tientjes per maand.
De terugverdientijd van een 10kwh accu wordt daarmee al snel 100 jaar. Is dat de moeite?
Misschien moet ik de kosten/baten van die accu maar eens afwegen. Zuinige schatting is dat ik op die manier 9 maanden niets meer af zou nemen zonder dat er nagedacht hoeft te worden over wanneer we verbruiken. Hooguit als er een elektrische auto komt.
Dat de accu met regelmaat vol zal zitten en er alsnog teruggeleverd wordt is inherent aan de seizoenen. Zou mij er vooral om gaan dat ik niet ‘s avonds afneem terwijl ik ‘s middags teveel heb. Bijkomstig voordeel zou zijn dat je met wat leuke automations het vast zo kan tweaked dat op het moment dat netbelasting piekt, de omvormer niet af hoeft te schakelen, maar gewoon de accu verder kan vullen. Minder verliezen = hoger rendement.
Waarom dan een accu? misschien is het wel voordeliger om gewoon veel meer PV capaciteit te leggen (als daar ruimte voor is) en dan maar tegen een lager tarief terugleveren. Maar misschien kan dat dan ook wel uit. PV is relatief goedkoop om te leggen (een paar maanden terug hier nog ruim 4kWp extra voor minder dan 1 euro per kWp), terwijl een batterij vrij kostbaar is.
Ik denk dat daar best aan te rekenen valt, het probleem is dat do overheid te wispelturig is. Nu moet de teruglever prijs minimaal 80% van de kale afname prijs zijn (ex. belasting etc.). Maar misschien mag dit over 5 jaar wel 10% worden vanwege een of andere onduidelijke reden. En misschien worden de tarieven straks wel gebaseerd op je piek afname en piek teruglevering per dag/uur/15min interval. kortom teveel onzeker, met name door de overheid.
Zolang dat niet duidelijk is en een beetje vaststaat voor de komende jaren zitten er nog behoorlijke risico’s in het aanschaffen van een accu. Wij hebben nu een elektrische auto (want goedkoper dan benzine) prive gekocht met subsidie en een oplader (Zappi) waarmee we expliciet alleen PV overschot kunnen laden.
Wie weet zijn de batterijen beter betaalbaar in 2025/2026, voor nu is het nog geen duidelijke winnaar denk ik.
Laat ik vooropstellen dat extra zonnepanelen sowieso een betere oplossing is, vooral omdat die in de wintermaanden nog iets toevoegen, terwijl de accu dan zelden zijn volledige capaciteit kan benutten.
Maar…
1. Ik kan nog maar 6 panelen extra kwijt. (En die zullen er ook komen…)
2. Juist door de wispelturige overheid, geeft die accu ‘rust’. “Doe met die regeling wat je wil, maar ik ben 80% van de tijd zelfvoorzienend.”
3. Het is enorm comfort verhogend: je hoeft veel minder na te denken over wanneer je een apparaat aanzet. (Je past het systeem aan, aan de gebruiker ipv dat de gebruiker zich aan moet passen aan het systeem.)
4. Ja, accu’s zijn duur. Voor een auto vindt men dat echter geen probleem en stopt men er minimaal 40kWh in en betalen we grif bij voor 60/80 of zelfs 100kWh. Waarom zou ik dan voor mijn huis, waar ik veel vaker ben, kritisch doen? Juist voor een huis is een accu een praktische oplossing. Een auto moet dat zware ding steeds meeslepen, in een woning verplaats je die kilo’s nooit. Ik ben ervan overtuigd dat de eerste 10kWh aan opslagcapaciteit in een woning, veel intensiever/nuttiger gebruikt wordt dan de extra 20kWh van een auto-accu-upgrade.
Ik heb vandaag ook een bericht gepubliceerd over de afbouw van de salderingsregeling.
Jij bent heel erg van de cijfertjes en grafieken, daar kan ik nog wat van opsteken!
Gelezen. Ja, ik ben een beetje een cijfer freak, zeker waar het energie betreft!
@spreadsheets FTW, daarom hebben wij ook een benzine auto voor lange afstanden en het hele gezin en een elektrische auto met een kleinere accu voor de wat kortere afstanden of ritjes met 1 tot 3 personen (dit blijkt 80% van de ritjes te zijn in ons geval). Uiteraard pakken we de auto alleen als we het niet op de fiets af kunnen.
Verder koop ik pas een accu als de saldering ver afgebouwd is en de prijzen van de accu per kWh nog weer verder gedaald zijn.
Hopelijk voor die tijd eerst nog de panelen van zuid naar noord en nieuwe panelen erbij op het zuiden. Want de panelen van het zuiden hebben hun geld al opgebracht en dus de rest van hun leven op het noorden om zodanig de basis last te vervullen.
65kwh per dag? Hoeveel panelen heb je?
Ik heb er 6 op het zuiden en 14kwh is tot nu toe de max.
32 panelen, 9600 wp. Maar wij verbruiken ook heel veel ivm. Elektrisch verwarmen en rijden .
dank je wel weer voor je heldere berichtgeving !!. wij gaan voor beide zijde van het dak zonnepanelen en dit met een warmteboiler . ivm de leeftijd van het huis is een hybridepomp geen optie,
maar we hebben uitgerekend dat we met met stroomverbruik, warm water en 2 elektrische auto’s aardig gelijk spelen met een marge natuurlijk.
Het zou mooi zijn als die overtollige energie op een betaalbare en efficiënte manier over de seizoenen heen zou kunnen worden opgeslagen. Wij komen nu met 13 panelen 4680wp uit op netto levering van een paar honder kWh. Met overstap naar elektrisch verwarmen en een goede seizoensopslag zouden we met wat extra panelen prima op 0 kunnen uitkomen.