Noot: dit is een aangepaste “re-post” van een andere post van november vorig jaar. Maar gezien we alleen maar dieper in de energiecrisis zitten, en mijn bereik nu veel groter is dan vorig jaar, post ik het opnieuw, met wat aanpassingen.
Zo zoetjes aan is het alweer bijna midden-november. Nog 30 dagen tot de kortste dag, en daarmee dus al behoorlijk kort dag. Doordat het korter licht is en er dus minder zonlicht de aarde bereikt, wordt het kouder. Dit wordt nog enigszins gedempt door de nabijheid van de zee en de overwegende (zuid)westelijke stroming. Maar het valt niet te ontkennen: november is een maand die moeilijk als “zacht” te bestempelen valt. Gemiddeld is het in november een graadje of 7 (10-11 overdag, 3-4 ’s nachts met uitschieters naar boven en naar onder). In de meeste huizen is het niet meer warm te krijgen zonder verwarming.
Met de korte dagen en de lagere temperaturen komt er ook meer vocht in de lucht. Doordat de temperatuur lager is, is de gemiddelde luchtvochtigheid hoger buiten. Binnen is de luchtvochtigheid daarentegen weer stukken lager dan in de zomer. Dit komt omdat de vochtige, maar koude lucht van buiten wordt verwarmd en daarbij uitdroogt. Het is immers relatieve luchtvochtigheid en het relatieve slaat hier op “verzadiging van de lucht”. Warmere lucht is minder snel verzadigd en is dus droger bij dezelfde absolute hoeveelheid vocht.
Het is overigens nonsens dat het méér energie kost om vochtige lucht te verwarmen.
Hieruit valt af te leiden dat het wasgoed binnen prima droogt: het vocht verdampt simpelweg in de warme binnenlucht. Maar buiten droogt het wasgoed aanzienlijk minder goed. En dat bracht mij tot de vraag:
Heeft het zin om in de herfst en winter de was buiten te hangen?
Dit is geen makkelijke vraag om te beantwoorden. Een aantal scenario’s kunnen we kort over zijn: het heeft géén zin om de was buiten te hangen als het regent (en er geen afdak boven de was zit). En ook niet als het mistig is.
Maar wat nu als het droog en zonnig is? Dat verandert de zaak!
Momenteel (deze alinea is geschreven in november 2021, maar het verhaal blijft hetzelfde) is de relatieve luchtvochtigheid hier buiten ongeveer 80%. Dit betekent dat er een verdampingspotentieel is: er kan nog vocht opgenomen worden in de atmosfeer voordat deze verzadigd is. Door de lage temperatuur gaat dit niet zo snel. Actueel is het 9.9C buiten, de zon schijnt hier volop en de wind is zeer zwak (2bft uit het ZW). De wind is een belangrijke factor, omdat deze de vochtige lucht afvoert.
Wat gebeurt er nu met een stuk wasgoed als je het buiten hangt?
1. De zon warmt het wasgoed op. Dit is afhankelijk van de kleur.
2. Er vindt verdamping plaats. Het vochtige wasgoed raakt zijn vocht kwijt. Hierdoor koelt het kledingstuk overigens ook weer af, want verdamping onttrekt warmte.
3. De lucht raakt direct rondom de was verzadigd met vocht.
4. Eventuele wind (of convectieve luchtstromen door warmte) voert de vochtige lucht af en voert drogere lucht aan.
Om een en ander te kwantificeren heb ik net de was buiten gehangen en een groot stuk wasgoed gewogen: een dekbedovertrek. Het dekbedovertrek is 2-persoons, donkergroen en weegt direct uit de wasmachine 2160 gram. Dit is nadat er gecentrifugeerd is op 1400 toeren.
Dit stuk heb ik dus buiten gehangen, aan een wasmolen. Dit heb ik gedaan op 10 november om 12:20 uur.
Belangrijk: haal de was op tijd binnen
Het belangrijkste vandaag gaat zijn om de was op tijd binnen te halen. Zodra de lucht verzadigd is zal er geen verdamping meer plaatsvinden. Maar nog iets: katoen is van nature hydrofiel. Ofwel: het houdt vocht goed vast. Katoen kan tot 25 maal zijn eigen gewicht aan water opnemen. Dit in tegenstelling tot nylon, wat slechts 10x zijn eigen gewicht aan water kan bevatten. Hierdoor komt het droger uit de wasmachine, maar is het ook een belangrijke stof voor sportkleding. En zijn handdoeken doorgaans van katoen en drogen die ultra-sporthanddoekjes je nauwelijks af. Dit terzijde (zijde is overigens stukken minder hydrofiel).
Op het moment dat het ’s avonds vochtiger wordt zal het katoen dat buitenhangt en al droog is, mogelijk opnieuw water opnemen uit de atmosfeer. Dit is de klamme stof die je dan voelt. Op tijd naar binnen dus, vóórdat de atmosfeer verzadigd is.
Het resultaat
Na 30 minuten buiten hangen woog het dekbedovertrek 2000 gram. Dat vind ik spectaculair: je voelt het verschil in vocht nog helemaal niet, maar er is maar liefst 160 gram water verdampt uit dit stuk stof. In een half uur, in november!
Na 2 uur buiten hangen woog het dekbedovertrek 1720 gram. Dat is nog eens 280 gram vocht dat verdampt is in anderhalf uur.
Na 3 uur buiten woog het nog 1680 gram. Geen spectaculair verschil meer dus in dit uur en het is dan ook niet te verwachten dat het nog veel droger zal gaan worden in de komende uren. Na 3 uur (het is nu ook half vier ’s middags bijna) haal ik de was er dus af.
Uiteraard is dit ook te plotten in een grafiekje:
Conclusie: Heeft het zin om het wasgoed buiten te hangen?
Mits het buiten droog genoeg is, heeft het zeker zin om het wasgoed buiten te hangen en daarna eventueel in de droger te stoppen. Zie de resultaten uit het vorige paragraaf. Na 3 uur was er 22% van het oorspronkelijke gewicht aan vocht verloren. Ook al was het daarna nog flink vochtig, is er toch een aanzienlijk deel verdampt.
Ik heb het beddegoed alsnog in de droger gedaan, maar het is een “slimme droger”. Deze voelt de vochtigheid van de was en stopt als het droog genoeg is. Hierdoor is er uiteindelijk toch minder energie verbruikt om de was te drogen, terwijl het mij weinig moeite heeft gekost. Tenzij je het buitenhangen van grote stukken wasgoed veel werk vind.
Hoeveel energie dit bespaart heeft? Best wel veel. Water heeft een verdampingswarmte van 2256 kj per kg. Dat betekent dat er 2256 kilojoule energie nodig is om 1 kg te laten verdampen, ofwel 2,256kj per gram.
1 (één) kwh bevat 3600 kilojoule energie en is dus goed voor het verdampen van 1596 gram water. Ter vergelijking: om dezelfde hoeveelheid water aan het koken te krijgen heb je 535 kj nodig. Ofwel 150Wh. Dit kun je gevoelsmatig terugrekenen: een liter waterkoken in een waterkoker zal ongeveer 4 minuten kosten (afhankelijk van het vermogen, uiteraard). Klopt aardig!
Omdat de verdampingswarmte véél groter is dan de benodigde energie om water op te warmen is dit ook de reden waarom een droger véél meer energie gebruikt dan een wasmachine. En dat terwijl de wasmachine veel meer water verwarmd dan dat de droger moet drogen.
Mijn beddegoed is 480 gram gedroogd in een paar uur tijd. Dit betreft alleen het dekbedovertrek. Maar ik was natuurlijk niet alleen het dekbedovertrek maar ook de molton, hoeslaken, kussenslopen en het beddegoed van oudste zoon. Dit hing allemaal buiten. Ons dekbedovertrek is wel het grootste stuk. Het totale wasgoed woog 5640g toen het van de waslijn kwam. Hiervan was 29,8% het dekbedovertrek.
In totaal is er dus 1610 gram water verdampt (immers, 480 gram is 29,8% en we gaan uit van gelijkmatige verdamping), wat betekent dat we ongeveer 1 kWh thermische energie hebben bespaard. Ik zeg bewust thermische energie, want onze droger is een warmtepompdroger. Deze heeft een zogenaamde COP die rond de 4 ligt, ofwel er wordt per kwh elektrische energie 4 maal de hoeveelheid thermische energie opgewekt.
De besparing in elektrische energie is derhalve 0,25kwh. Niet spectaculair, slechts een paar cent of ongeveer 100 gram CO2. Maar het heeft me vrijwel nul moeite gekost, behalve een beetje ophangen.
Eerlijk gezegd is er véél meer water verdampt dan ik verwacht had. In de toekomst zal ik derhalve vaker de was eerst een paar uur buiten hangen (als ik de tijd heb en het droog is) voordat ik het in de droger doe (of verder binnen ophang). Nadat het uit de droger kwam woog de was 4800 gram, dus er is nog 840 gram door de droger er uit gehaald.
Waarom is het nu juist in de winterperiode gunstig om buiten te drogen?
Dit is de toevoeging in 2022: waarom het juist nu gunstig is om de was buiten te hangen.
Ik heb al eerder geconstateerd dat het nonsens is dat het meer energie kost om vochtige lucht te verwarmen dan droge lucht. Het scheelt maar een paar gram in absolute zin. Dat verschil ga je niet kunnen meten.
Nee, er is een heel ander verhaal wat hieraan ten grondslag ligt: je moet de temperatuur verhogen om dezelfde relatieve luchtvochtigheid te houden. Immers, je wilt niet dat je woning té koud is. Te koud is hierbij gedefinieerd als de temperatuur waarin de relatieve luchtvochtigheid ruim boven de 60% ligt.
Dus ofwel moet je veel meer ventileren (bij een gelijke, lage, binnentemperatuur), ofwel moet je een hogere temperatuur aanhouden. We hebben het bij het drogen van was over grote hoeveelheden water: liters per was beurt, zelfs als je op hoge toeren hebt gecentrifugeerd. Dat is heel veel, als je bedenkt dat in een woning van 400m3 inhoud op 20 graden en 50% luchtvochtigheid überhaupt maar 3,5 liter water in de lucht zit!
Bij 18C zit er 7,69 gram water in een kubieke meter lucht, mits de luchtvochtigheid 50% is. Als je in deze woning van 400m3 de was op gaat hangen, loopt de luchtvochtigheid op tot 74,5%. Om dit weer ónder de 70% te krijgen moet je de ruimte verwarmen tot 19C (of 20C voor 66%).
En dát beste mensen, is waarom het “meer energie kost om vochtige lucht te verwarmen”. En dáárom is het een bijzonder goed idee om de was buiten te laten drogen. Je hoeft minder warmte toe te voegen om dezelfde (gezonde) luchtvochtigheid te behouden.
Wat leuk,jij bewijst,wat ik al jaren doe. Trouwens was buiten drogen ruikt lekker. Het is zinvol een afdakje te bouwen in de tuin(van sloophout?) Kan de was altijd buiten
Helaas heeft de achterbuurman een hobby in de vorm van alles opstoken wat hij tegenkomt, dus het ruikt niet altijd fris hier.
Mijn afdak is gemaakt van sloophout, maar dicht aan drie kanten. Dat is voor ons dus een noodoplossing, want het waait daar niet door. Dus lieve mensen, als je een afdakje bouwt voor de was: hou twee kanten open!
Hier ook een fanatieke buitendroger. In de zomer merkte ik wel eens dat het deel ‘geredde’ was wat ik bij regen naar binnen haalde vlak voor ik weg moest, toch langzamer binnen droogde dan het deel wat ik had opgegeven en buiten had laten hangen tot ik er tijd voor had om er iets aan te doen…
Nu merk ik inderdaad met veel minder stoken, dat dat (meer dan voor het binnencomfort) vooral consequenties heeft voor de droogtijd van de was. We hebben geen droger. Dus binnen of buiten zijn hier de enige opties. En de luchtvochtigheid in het trapgat zit hier tussen de 70 en 80, dus ik probeer het ventileren te optimaliseren, maar ik heb het gevoel dat ik daar meer kennis en meer meetpunten (ook buiten) voor nodig heb.
Ik moet eens op zoek naar dat weerbericht dat schijnt te helpen met zuiniger stoken. Ik hoop dat het mij ook helpt met kiezen hoeveel spijkerbroeken en capuchontruien ik tegelijk durf te wassen, aangezien de droogplekken in dit kleine huis niet oneindig zijn.
En voor je afdakje, volgens mij is 1 kant open voor je was al heel fantastisch. Ik wil de onderbouwing wel eens zien dat het significant beter droogt met 2 kanten open.
Mijn onderbouwing voor de 2 kanten open:
Als het aan 1 kant open is, dan heb je geen doorstroming. De lucht staat daar dus veel meer stil, dan wanneer deze open is. Er komt wel lucht bij, en dat ververst ook wel. Maar als het open is, dan wordt de lucht er als het ware doorheen geperst. Ongeacht de windrichting waait het altijd wel een beetje door (tenzij het windstil is).
Bij een opening aan 1 zijde hangt het er vanaf waar de opening is. Onze opening is op het noorden, een windrichting die er niet vaak is. Bij westen, oosten of zuidenwind is het dus een windluwe plek.
Maar ook een noordenwind is niet veel beter, want dan staat het huisje in de beschutting (maar minder) van de woning en de garage. Daar zit weliswaar tov. de garage nog wel 10 meter tussen, maar al met al is onze overkapping behoorlijk windluw. Was deze aan de andere kant ook open geweest, dan was er meer luchtverversing. Het uitgedampte vocht moet immers vervangen worden door nieuwe, drogere lucht.
Binnen de was drogen kun je het beste doen als het buiten koud & droog is. De slechtst mogelijke momenten zijn als het buiten vochtig, zacht herfstweer is. Een walmende zuidwester en 17C zal je was binnen niet snel doen drogen: de vochtige lucht die wordt aangevoerd hoeft niet opgewarmd te worden bij binnenkomst (of nauwelijks) en dus blijft het vochtig. Hoeveel je ook ventileert.
Lucht met 98% luchtvochtigheid bij -2.5C buiten levert binnen echter een luchtvochtigheid op van 23%. De was droogt als een malle!
Ik heb de ervaring dat de was in de winter bij vriezend zonnig weer nóg sneller droogt dan als het niet vriest. Het vriesdroogt als het ware. Het zal wel komen doordat de lucht door de vrieskou relatief droog is.
Kun je daar ook nog eens berekeningen op loslaten?
Dat is dan ook absoluut waar!
Het onderliggende proces is sublimatie: ijs gaat over in waterdamp, zonder te smelten. Hier heb je energie voor nodig (zon!).
Water heeft een bepaalde verdampingswarmte: 2260kj/kg. Dat is meer energie dan het omzetten van water in ijs (334kj/kg). En 5x zoveel energie als nodig is om het water van 0 graden tot 100C te krijgen.
Veruit de meeste energie is nodig om het water zo ver te krijgen dat het gaat verdampen: 334kj om het te smelten, 418,9 om het te laten koken en nog eens 2260 om het te laten verdampen.
Sublimeren gebruikt dezelfde hoeveelheid energie, maar slaat de stap van vloeibaarheid over. Dus geen 3012kJ maar slechts 2594kJ: 14% sneller.
Daar komt bij dat de relatieve luchtvochtigheid bij zonnig vriesweer ook nog eens heel erg laag is.
Ik kijk ook altijd even op de Weerplaza app wat de luchtvochtigheid is. Vooral in de winter.
Wanneer de luchtvochtigheid buiten onder de 75% is gaat de was ook in de winter naar buiten. Met wind en/of zon gaat het dan heel snel, maar zonder die twee droogt het ook. Zeker dekbedhoezen. Handdoeken gaan nog wel eens de droger in want die blijven te lang nat/de dag is te kort. Zeker nu de prijzen van elektriciteit zo hoog zijn ga ik nog vaker buiten drogen!
Hier een verstookt byitendroger. In de winter snuif ik wel eerst even de lucht op. Het is me eens overkomen dat ik op een zonnige winterdag het beddengoed buiten hing en dat het ’s avonds rook alsof er een kat over had geplast: het bleek eveneens heerlijk weer om te gieren. Zoiets overkomt je geen tweede keer.
Iets anders is dat er (in toenemende mate) op hout wordt gestookt in onze woonwijk. En helaas heb ik ondervonden dat ik last van mijn astma krijg als het beddengoed in houtrook is gedroogd, dat trekt er niet in een nacht weer uit. In zo’n geval gaat helaas de droger aan bij ons.
Gieren is verboden in de winter :-). Meteen korte metten mee maken.
Hier moet ik ook goed ruiken, vooral of de achterbuurman geen bielzen opstookt…
Ik leerde ooit dat je de was buiten kunt hangen als de tegels in de tuin droog zijn. Of het klopt weet ik niet, maar droge tegels zijn wel een indicatie voor relatief droge lucht. Nu ik bovenstaande lees, denk ik dat ik meer buiten kan gaan drogen. Wij hebben ook geen droger, maar fijn om minder nat wasgoed in huis te hebben. Groet, G
Stel dat je tegels droog zijn, als ze ’s ochtends nat waren. Als je in de ochtend de was had buiten gehangen, zouden nog steeds je tegels droog zijn. En de was ook.
Er interesant, ik snap wel niet alles maar ik ga ook zeker nog meer de was buiten drogen. Vind het er soms een beetje gek uitzien als het geen mooi weer is om de was buiten te hangen, ik zal het in het verzolg ook eens wegen want ik moet het ook vaak nabinnen halen terwijl het niet droog is. Maar als ik het ook goed begrijp is het dus wel beter om de was is de droger te doen als de luchtvochtigheid in huis erg hoog is?
Mits je een goede afvoer hebt van het droger-vocht zeker.
Om de luchtvochtigheid voldoende laag te houden (dus gezond en ongunstig voor schimmels) zou je namelijk flink moeten stoken. Daar gaat je energie in zitten. Niet per se in het opwarmen van de huidige lucht in je huis, maar het op peil houden van je luchtvochtigheid.
Wij hebben nog een hele oude condensdroger, ik gebruik hem eigenlijk nooit.
We hadden ons er een beetje bij neergelegd dat er een deel van het jaar de luchtvochtigheid in huis erg hoog is. Ondanks dat hebben we nagenoeg geen schimmel soms wat zwarte spikkels op het kid van de badkamerraam. We luchten wel elke dag een paar keer goed en sinds we een paar weken en Co2 meter hebben zijn we ook bezig met meer luchten en dan kijken we wat we doen en welk effect dat heeft. Straks als het gaat vriezen moeten we weer de gekste dingen doen om de luchtvochtigheid in huis weer omhoog te krijgen…..echt de gekste dingen!!
Minder stoken helpt dan al om de luchtvochtigheid omhoog te krijgen :-).
En koken zonder afzuiging, deur van de badkamer open, lekker zweten in huis. Ja, je kunt wel wat gekke dingen bedenken!
Dus luchten deden we al veel meer ventileren is daar nu bij gekomen.
Wij stoken op ongeveer 18/18.5 dus lager in de winter zie ik niet zo zitten.
Het klopt ik laat de afzuigkap uit badkamerdeur open. Afgelopen jaren deed ik 2 hele grote badlakens wassen en dan zo nat mogelijk op de slaapkamer op een rek die zijn dan ook heel snel droog. Ik spuit soms muren en gordijnen nat met bloemspuit. Had recent een elektriche groentenstomer gekocht denk dat ik die maar eens in de woonkamer zet ( hebben een dichte keuken) Had ook een luchtbevochtiger gekocht maar die vind ik tegenvallen. Zet ook ovenschalen met water op de radiatoren……ik zou niet weten wat ik nog meer kan doen. Nog even een vraag waarvan in denk dat u het weet. Ik weet dat warme lucht opstijgt, maar als ik natte was op zolder in het trappengat hangt, zakt die vochtige lucht dan wel na beneden?
Nee, geheel in tegendeel. Vochtige lucht is lichter dan droge lucht. Dit omdat waterdamp lichter is dan lucht. Gelukkig maar, anders zouden we altijd mist hebben en nooit regen.
Een hoop geleerd de afgelopen dagen, nu evengaan kijken hoe ik bepaalde dingen ga aanpakken. Ik was een beetje anti met isoleren,( bang voor de gevolgen) nu toch maar weer eens kijken wat ik kan doen maar wel nog een goed binnenklimaat kan behouden. Ik snap nu ook dat de droge lucht die wij in de winter hebben te maken heeft met alle kieren in ons huis. Ik ga nog wat artikelen lezen op u site!
Als je goed isoleert, is er weinig aan de hand. Als de lucht dermate droog is in de winter dat je de muren moet bevochtigen, dan heb je zeker teveel kieren. Daardoor komt er veel (teveel) verse lucht de woning binnen, die opgewarmd moet worden én uitdroogt door het opwarmen.
Op kierenjacht gaan kan al heel veel schelen, en erg goedkoop: even de kozijnen langslopen, vooral bij de vensterbanken. Daar wil het vaak vanuit de spouw tochten. Een beetje acrylaatkit doet wonderen.
Je mag altijd mailen, op oudere berichten staan de reacties “uit”.
Maar ik denk dat ik begin volgende week ook nog wel een artikeltje ga schrijven over kierenjacht 🙂
Wat ik al zei er zijn me de laaste weken /dagen een hoop dingen duidelijk geworden. Wij wonen in een huis van 1970 en ik hoor juist van die huizen dat ze moeilijk te isoleren zijn. Ook wij zijn aan de gang gegaan met het dichten van kieren en inderdaad de kier onder de vensterbank tocht en wij hebben in de woonkamer een deur en kiepraam ( langs de deur kan je op sommige plaatsen de buitenlucht zien) na de tuin. Wij zijn toen alles zo goed mogelijk gaan dichten. We hebben ook een extra dik gordijn bij de voordeur geplaats en 1 bij de trap naar oven. Wij helemaal blij tot we in de avond condens op onze ramen zagen en dat hadden we in 30 jaar nog nooit gehad. Terwijl we goed luchten. We hebben 2 weken geleden een Co2 meter gekocht dat was echt een eye opener.We hebben toen weer wat isolatie verwijdert. Ik wacht uw volgende artikel af alvast bedankt!!